Maarten van Rossem over referenda: 'Stompzinnig en ondemocratisch'

Het idee voor het referendum, wat ooit ontstond bij D66, kwam voort uit het idee dat de parlementaire democratie niet voldeed. "Ik ben daar faliekant op tegen, want een democratie met referenda moet heel anders ingericht zijn dan de onze", vindt hij.

"Wij hebben een parlementaire democratie. Die functioneert heel behoorlijk en dat kunnen we afmeten aan de opkomst bij Tweede Kamerverkiezingen. Die is heel hoog vergeleken met andere landen", aldus de historicus. "De opkomst bij referenda is doorgaans veel lager, dus je fietst op een ondemocratische manier door het de parlementaire besluitvorming heen."

Correctief

Patrick van Schie, voorzitter van het wetenschappelijk bureau van de VVD, de TeldersStichting, is het niet eens met Van Rossem. "Dit gaat om een correctief referendum. Hier doet het parlement zijn werk, ze nemen een wet aan, maar zo’n referendum geeft de bevolking de mogelijkheid om de wet alsnog af te wijzen. Als dat gebeurt, is er niet zoveel aan de hand, de situatie blijft dan hoe het was. Het enige wat gebeurt is dat het wetsvoorstel dan geen wet wordt."

Van Schie ziet het correctieve referendum als een 'noodrem', voor als meer dan de helft van het volk geen heil ziet in een wetsvoorstel.

Middelvinger

Maarten van Rossem denkt echter dat veel mensen hun stem niet laten afhangen van de inhoud, maar van andere zaken: "Ze zijn ontevreden over de zittende regering. Uit onderzoek blijkt dat referenda een high negativity bias hebben. Mensen stemmen sneller tegen om een middelvinger op te steken", stelt hij. "Referenda zijn een soort sprookje dat het volk kan spreken."

Van Schie wijst naar andere landen waar referenda bestaan, zoals Zwitserland. "Daar verdiept de bevolking zich wel degelijk in de aanhangige zaak." Hij vindt dat Van Rossem een veel te lage pet op heeft van de kiezer.