Waarom hebben sociaaldemocratische partijen het zo moeilijk?

Bij recente verkiezingen in Duitsland, Nederland en voor het Europees parlement zien we eigenlijk dezelfde trend: sociaaldemocratische partijen scoren minder. Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen, maar de trend is op lange termijn eigenlijk voor alle sociaaldemocratische partijen negatief volgens De Lange.

'Christendemocraten zitten in zelfde schuitje'

Overigens zie je die daling volgens de hoogleraar niet alleen aan de sociaaldemocratische kant. Christendemocratische partijen zitten in hetzelfde schuitje, legt ze uit. "Het gaat om klassieke volkspartijen die in de hoogtijdagen van de verzuiling heel succesvol waren. Op basis van hun gedachtengoed wisten ze hele duidelijke groepen in de samenleving aan zich te binden."

De samenleving is inmiddels dusdanig veranderd dat die groepen niet meer zo duidelijk bestaan. "De middenklasse is heel groot geworden en dus moeten deze partijen de concurrentie aan met andere partijen om de nieuwe kiezers. En die verliezen ze", aldus de hoogleraar.

Volgens De Lange hebben mensen het allemaal een beetje beter gekregen, waardoor ze zich zorgen zijn gaan maken om andere politieke thema's. De arbeidsmarkt, woningtekort, onderwijs, dat waren thema's die volgens de hoogleraar vroeger vooral belangrijk waren voor de sociaaldemocratische kiezer.

'Culturele thema's belangrijker'

"Tegenwoordig zien we dat, zeker voor jongere generaties kiezers, vooral culturele thema's belangrijk zijn." Daarbij moet je denken aan immigratie, klimaat en sociale gelijkheid. "Dat soort thema's passen niet van nature meteen bij de sociaaldemocraten", vertelt De Lange. Andere nieuwe partijen brengen die wat De Lange betreft beter voor het voetlicht.

Vervolgens ziet De Lange dat de kiezers die nog over zijn bij de sociaaldemocraten gemiddeld genomen erg oud zijn. "Dat zijn vergrijsde partijen, net als de christendemocraten. Terwijl al die nieuwere partijen juist veel jongere kiezers aan zich weten te binden."

Woningmarkt

Je zou zeggen dat de woningmarkt nog steeds een heel belangrijk thema is voor veel kiezers, aangezien daar genoeg problemen zijn. "Dat thema heeft op dit moment niet wat wij een 'issue-eigenaar' noemen. Een partij die daar als bijzonder competent op wordt gezien", legt de hoogleraar uit.

Een sociaaldemocratische partij zou zo'n thema dus naar zich toe kunnen trekken, maar het probleem daarbij is volgens De Lange dat veel van die sociaal-economische thema's die burgers belangrijk vinden op culturele wijze besproken worden. "Als we het hebben over woningtekort wordt er, mede onder de invloed van radicaal-rechts, heel vaak gesproken over woningtekort als gevolg van migratie bijvoorbeeld."

'Radicaal-rechts heeft wind in de zeilen'

Veel in de wereld en ook in de politiek gaat in golven, maar of de golf voor sociaaldemocraten weer omslaat en die partijen weer in de lift komt, daar heeft De Lange haar twijfels over. "We zien nu dat radicaal-rechts wereldwijd zo sterk de wind in de zeilen heeft en met de ontwikkelingen in de VS die ook impact hebben op Europa, zie ik dat niet zo snel gebeuren."