Wie wil er nog met wie? Het vertrouwen lijkt weg in de formatie, ziet politiek commentator Joost Vullings

VVD en D66, de winnaars van de verkiezingen hebben deze zomer gewerkt aan een document dat een aanzet tot een regeerakkoord moet vormen. Potentiële coalitiepartijen hebben dat stuk gelezen en aangegeven of ze aanknopingspunten zien voor verdere onderhandelingen. CDA, PvdA en GroenLinks zijn positief; de ChristenUnie heeft grote reserves. Inhoudelijk lijken er dus geen grote barrières te zijn om de onderhandelingen te starten.

Al maanden in cirkeltjes

Het probleem zit hem in welke partijen willen onderhandelen met elkaar. D66 wil per se PvdA en GroenLinks aan tafel hebben en de CU buiten boord houden. VVD en CDA willen juist wél met de CU en hooguit met één linkse partij. "Het zit vast op politieke onwil", zegt Vullings. "Partijen houden vast aan hun eigen voorkeurscoalitie en zijn dus niet bereid en durven niet over hun eigen schaduw heen te springen. Zodoende draaien ze al maanden in cirkeltjes. Iedereen probeert wel het proces los te wrikken, maar echt bewegen doen ze niet."

De hoofdrolspelers vertrouwen elkaar te weinig. "In de Nederlandse politiek is dat altijd van groot belang. Het maakt het een stuk makkelijker om concessies te doen als er groot vertrouwen is tussen de leiders van de politieke partijen. Dat ontbreekt op dit moment totaal."

Kwestie Omtzigt

Ook speelt de kwestie-Omtzigt op de achtergrond nog steeds een grote rol, zegt Vullings. "D66-leider Kaag diende een motie van afkeuring in tegen Rutte, en zei 'hier scheiden onze wegen'. De relatie tussen Kaag en Rutte, de twee die de formatie moeten leiden, is gewoon niet goed genoeg. Die is zakelijk te noemen."

Dat informateur Mariëtte Hamer nog deze week met haar eindverslag komt, lijkt uitgesloten. Woensdagavond stuurde ze een korte brief naar de voorzitter van de Tweede Kamer waarin ze meldde dat de gesprekken nog gaande zijn 'en de door de fractievoorzitters van de VVD en D66 geformuleerde bouwstenen voor een mogelijk regeerakkoord op basis daarvan nog in beweging zijn'.