Techbedrijven overvleugelen en beïnvloeden democratische rechtsstaten: 'De vloek van big tech'

X, Meta en Amazon zijn grote spelers en overvleugelen democratische rechtsstaten, stelt Passchier. Binnen de Europese Unie zijn er enkele wetten die de totale macht van dit soort techmiljardairs inperkt, maar ook hier begint hun invloed toe te nemen. Deze bedrijven zijn namelijk nog veel groter en machtiger dan we gewend zijn van multinationals van voorheen. "Dit is de gigantische vloek van big tech", aldus Passchier.

Invloed

Deze bedrijven hebben een "heel machtige positie in de samenleving" weten te bemachtigen, gaat Passchier verder. Dat komt door hun investeringsbeslissingen, hoe hun producten geprogrammeerd worden en de rechtszaken die ze voeren, waardoor ze regels opleggen. Maar het is "ontzettend moeilijk" om ons daartegen te verzetten. "Soms lukt het dan wel om regels te maken, maar dan is het vervolgens weer heel moeilijk om die regels te handhaven", zegt Passchier. "Staten zijn big tech nauwelijks de baas, eigenlijk helemaal niet."

Privacy

De strijd om privacy bij dit soort bedrijven wordt al jaren gevoerd en zeven jaar geleden nam de EU de Algemene Verordening Gegevensbescherming aan. "Onze privacy is natuurlijk vrijwel niet verbeterd. Deze social media-bedrijven zetten hun praktijken gewoon voort. Als ze dan eens een keer een boete krijgen, die vaak in geen verhouding staat tot hun winst, dan hadden ze die allang ingecalculeerd", stelt de hoogleraar.

Wet- en regelgeving

De EU neemt wel wetten aan, zoals een AI-wet en de Digital Services Act, maar Silicon Valley bepaalt ook steeds meer aan welke regels men zich moet houden op deze platforms. "Deze bedrijven zijn zo groot en machtig dat het zelfs voor de Europese Unie héél moeilijk is om die bedrijven ook aan aan deze regels te houden", zegt Passchier.

Geen ontsnappen aan

Als "normale burger" kun je ook bijna niet meer ontsnappen aan deze social media-bedrijven. Voor werk, om gebruik te maken van Maps, Teams-vergaderingen of om in contact te blijven met familie en vrienden heb je namelijk vaak geen andere keus.

Ook overheden zijn afhankelijk van deze bedrijven, aangezien zij dezelfde platforms en applicaties gebruiken als burgers. "We hebben eigenlijk monsters gecreëerd met het oog op het genereren van welvaart, materiële welvaart vooral, en van technologie waarvan we heel erg onder de indruk zijn. Maar we zijn een beetje de controle over de monsters verloren."

Handhaving

Volgens Passchier is het ook een "duivels dilemma" hoe ver je moet gaan met wet- en regelgeving. "Kleinere bedrijven en gewone burgers hebben vaak veel meer last van deze regels dan deze hele grote bedrijven. Misschien ga je wel iets meer vrije mededinging krijgen, iets meer privacy, betrouwbaardere informatie als je die regels gaat handhaven. Maar uiteindelijk loop je het risico dat je met nog veel grotere techbedrijven zit dan je al zat."

Verbannen

En wat nou als we deze bedrijven verbannen in Europa? Passchier vermoedt dat we "meer vrijheid, meer soevereiniteit, meer keuze" voor terugkrijgt, omdat er dan Europese alternatieven voor terugkomen. "Dan zouden we veel meer controle hebben over de waarde die in die producten verweven zijn, maar ook veel meer welvaart binnen Europa houden."

"Er gaat nu ook gewoon heel veel welvaart weg naar de Verenigde Staten, die we ook in Europa zouden kunnen behouden als we maar de voorwaarden scheppen voor een techsector", concludeert Passchier. "We zouden Europa iets beter moeten afschermen voor onbetrouwbare buitenlandse big tech-bedrijven."