Economisch Instituut voor de Bouw: versoepel eisen eerste hypotheek

"Starters zouden er financieel direct op vooruitgaan als ze terecht konden op de koopmarkt", stelt Van Hoek. Naast het algemene gebrek aan woningen (huur én koop) is volgens hem de eis om maximaal 20 procent van je inkomen te mogen lenen voor een hypotheek een belangrijk knelpunt.

Volgens een vandaag verschenen onderzoek dat Van Hoeks EIB in opdracht van Bouwend Nederland uitvoerde, zou het verruimen van die leenmogelijkheden bovendien de koopprijs niet bijzonder opdrijven.

'Zorgplicht bij banken'

De 20 procent-regel is niet door de banken bedacht, maar door de Autoriteit Financiële Markten (AFM), vertelt Van Hoek. Oftewel, door de overheid. "Historisch gezien was het idee dat er een soort zorgplicht bij banken moest komen. Op basis daarvan moesten banken starters informeren over de risico's. Dat bleek een verstandige route."

Maar toen daar inkomensnormen bijkwamen, is het volgens Van Hoek misgegaan. "Banken dachten toen maatwerk te kunnen leveren. Bijvoorbeeld door hoogopgeleiden, waarvan bekend is dat hun inkomen in de eerste vijf arbeidsjaren zo'n 30 tot 40 procent toeneemt, meer te kunnen lenen dan anderen. Maar de AFM heeft die banken boetes opgelegd."

'98 procent geen betalingsproblemen'

Van Hoek vindt de AFM daarin te streng. "Heel zelden komt het voor dat starters hun hypotheek niet kunnen betalen", stelt hij. "98 procent (van alle hypotheekbetalers) betaalt de hypotheek op tijd." De "nogal ingrijpende" regels die worden gesteld aan het verstrekken van die hypotheken zijn er in de ogen van Van Hoek dan ook slechts om de overige 2 procent te beschermen.

Iets dat zijn doel voorbij schiet. Want als mensen al problemen hebben, komt dat volgens Van Hoek door inkomensschokken. Zoals een echtscheiding, arbeidsongeschiktheid of langdurige werkloosheid. "Je lost die betalingsproblemen dus niet op door (aan de voorkant te bepalen of starters) vier of vijf keer hun inkomen mogen lenen."

De AFM kwam deze donderdag met een advies om studieschulden strenger mee te laten wegen bij het verstrekken van hypotheken. Zij stelt juist dat er geregeld problemen met hypotheeklasten zijn. Maar volgens Van Hoek klopt dat niet. "Het is zeer uitzonderlijk dat mensen betalingsproblemen hebben."

Woningbezit laag op politieke agenda

Van Hoek hoopt dat zijn aanbevelingen worden meegenomen in de kabinetsformatie. Hoewel alle politieke partijen ervan doordrongen zijn dat er moet worden bijgebouwd, ligt de nadruk nog te veel op huurwoningen.

"Eigen woningbezit staat erg laag op de politieke agenda." Terwijl starters nu dikwijls "40 tot 50 procent van hun inkomen kwijt zijn aan die huur", aldus Van Hoek.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.