Wat kunnen politici leren van Johan de Witt, één van de belangrijkste politici uit de geschiedenis?

De Witt heeft volgens Van Tol het land "geschapen dat wij nu kennen" door in de zeventiende eeuw de contouren van Nederland vorm te geven. Destijds was er geen stadhouder, waardoor De Witt functioneerde als "een soort" minister-president, minister van Buitenlandse Zaken en minister van Financiën in één. "Hij was heel slim en wist tactisch via de politiek allemaal dingen voor elkaar te krijgen, waardoor wij een heel belangrijk land werden in Europa."

Drijfveer

Van Tol legt uit dat De Witts drijfveer kwam vanuit zijn kennis van het Romeinse recht en hoe de Cicero het land hebben geschapen. "Zijn beeld was om dat ook in Nederland voor elkaar te krijgen", aldus Van Tol. In 1654 hield hij een soort State of the Union, waarmee hij wilde voorkomen dat de Oranjes weer aan de macht zouden komen door een vredesverdrag met Engeland. Van Tol noemt dat de "blauwdruk" van De Witts politieke ideeën, namelijk die van "ware vrijheid".

Censuur en vervolging

Wetenschap en vrijheid van denken stond centraal voor De Witt. Die ideeën waren populair en zorgde ervoor dat veel mensen naar de Republiek wilden komen, omdat ze hier "veel minder te maken hadden met censuur en vervolging", verklaart Van Tol. De Witt was bewonderaar van genieën en hield zich veel bezig met wiskunde. "De Witt wist op zijn jonge leeftijd de staatsschuld terug te brengen met mathematische precisie."

Prominente posities

Daarnaast was De Witt heel slim in zijn belangen behartigen in de politiek, waardoor hij ook zijn eigen netwerk op prominente posities wist te krijgen. "Dat maakt uiteindelijk ook dat hij na twintig jaar behoorlijk gehaat werd, want niemand kreeg meer kans om ook nog maar op te stoten in die Haagse politiek", vertelt Van Tol.

Persoonlijkheid

In 1672 werd De Witt samen met zijn broer gelyncht. Naderhand zijn de brieven die De Witt had geschreven allemaal bewaard. Daaruit blijkt wat een bijzondere man het was, aldus Van Tol. "Hij kon ook gewoon wel lol maken." Zo speelde De Witt viool en was hij lid van een club van vrijgezellen die samen feesten in Den Haag.

Premier Schoof

Maar wat zou onze huidige premier nog van De Witt kunnen leren? "Ik weet niet of hij nou zo'n goed voorbeeld is, gezien zijn einde", begint Van Tol. "Hij is een van de weinige premiers waarvan ledematen zijn opgegeten. Maar als Schoof één ding kan leren: je doel voor ogen houden en geen speelbal zijn van andere politici. De Witt was heel doelgericht en dat kan je van Schoof niet echt zeggen."

Zijn persoonlijkheid en liefdesleven, evenals zijn carrière, komen terug in de tentoonstelling De wereld van Johan de Witt, die vanaf deze zondag te bewonderen is.