Wie zijn de stille krachten van de Nederlandse politiek?

"We kennen allemaal de 150 Tweede Kamerleden", zegt Thelosen, "en daarvan weten we dat ze allerminst stil zijn. Maar er werken ontzettend veel mensen achter de schermen, zoals beleidsmedewerkers, secretaresses, woordvoerders en ondersteunend personeel. We zien deze mensen niet in de Tweede Kamer, maar ze zijn er wel."

'Steun en toeverlaat'

Na een rondvraag in de Kamer kwam Thelosen erachter dat fractievoorzitters niet zonder hun stille krachten kunnen. Zo zegt Jimmy Dijk (SP), dat Karen van het secretariaat veel dingen in stilte doet die veel mensen voor lief nemen. Volgens Esther Ouwehand (PvdD) kan je als Kamerlid en fractievoorzitter niet zonder je team beleidsmedewerkers. Ze noemt Elleke Draaisma, de eerste PvdD-beleidsmedewerker, die volgens haar de drijvende kracht was achter een grote wetswijziging in 2021. Volt heeft volgens fractievoorzitter Dassen de luidste stille kracht van de Tweede Kamer. En dat is Sandra Witte. "Zij is steun en toeverlaat in alles, (...) Sandra is degene waar je moet zijn."

El Yassini zat van 2017 tot 2023 in de Kamer voor de VVD. Ook hij had meerdere stille krachten in zijn team, die volgens hem onmisbaar waren: "Zonder hen kunnen we ons werk in de Tweede Kamer überhaupt niet doen." Volgens El Yassini hebben zijn stille krachten vaak 'zijn reet gered'.

Bewust op de achtergrond

De stilte en onzichtbaarheid van de mensen achter de schermen is juist hun kracht, zegt Thelosen. "Daar kwam ik achter toen ik dit gesprek aan het voorbereiden was. De meerderheid zei geen behoefte te hebben aan een functie in de spotlight." Die terughoudend vindt El Yassini ook kenmerkend. "Wat ik merk is dat de stille krachten hier bewust voor kiezen. Als ze op de voorgrond zouden willen, hadden ze zich wel aangemeld voor de kandidatenlijst."

Van achter de schermen naar hoofdpodium

Maar soms komt het voor dat de mensen achter de schermen, ook op het hoofdpodium terechtkomen. Een bekend voorbeeld is Peter Kwint van de SP. Hij begon als voorlichter van de fractie en is later Tweede Kamerlid geworden. Volgens El Yassini is dit eerder uitzondering dan regel, maar soms ziet hij ook de drive en ambitie in de ogen van mensen achter de schermen.

"Dat is leuk om te zien, dat probeer je ook te voeden en tot bloei te laten komen. Niets is mooier dan zelf het stokje overgeven aan iemand waarvan je weet dat die het kan." Het oud-Kamerlid heeft het zelf ook meegemaakt. Zo was Mariam Al-Saqaff eerst zijn persoonlijk medewerker, nu is ze gemeenteraadslid in Utrecht. "Zij wilde nooit de politiek in. Ik ben echt drie jaar bezig geweest haar te overtuigen dat de politiek echt wat voor haar was. Toch heeft ze die stap genomen, dat vond ik heel mooi om te zien: van stille kracht tot raadslid in de gemeente Utrecht. Daar ben ik echt trots op." El Yassini ziet haar als zijn protegé.

Het is niet gebruikelijk dat stille krachten genoemd worden in de Kamer, laat staan bedankt. Toch gebeurde dat twee weken geleden, in de plenaire zaal van de Tweede Kamer, weet Thelosen. Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) feliciteerde CDA-medewerker Dorrit Klein met haar jubileum: al 47 jaar werkt ze voor de fractie van het CDA. Een bijzondere gebeurtenis, zegt Thelosen. "Stille krachten krijgen intern credits, maar zo in de plenaire zaal, live in het debat, dat zien we eigenlijk nooit." Thelosen sprak Klein over hoe ze dat vond. "Ze was heel vereerd en een type dat helemaal niet zo graag op de voorgrond staat." Wat het werk in de politiek volgens Klein leuk maakt, is de onvoorspelbaarheid. "Je weet eigenlijk aan het begin van de week niet hoe die zal gaan lopen. Als persoonlijk medewerker ben je het anker van het Kamerlid."

Scheuren en scheren

Als rot in het vak heeft Klein politieke geschiedenis aan den lijve meegemaakt. Zo kan ze zich de jaren van CDA-fractievoorzitter Ruud Lubbers nog goed herinneren. "Al vroeg in de ochtend kwam hij aanscheuren in een oud autootje, je kon toen nog gewoon op het Binnenhof parkeren. Vervolgens stond hij zich te scheren in zijn kamer en dat moest hij nog een paar keer per dag herhalen, want volgens mij had die man een enorme baardgroei."

Geheimhoudingsplicht

Stille krachten hebben door hun werk dus een hoop kennis en informatie paraat over de politicus waar ze voor werken. Maar wat als ze uit de school klappen? El Yassini, grappend: "Ik denk dat ik dan emigreer haha." Medewerkers hebben geheimhoudingsplicht. "Politici leven en werken onder een vergrootglas. Dat betekent dat je een team moet hebben waar je echt op kan rekenen. Omdat de buitenwereld al voor veel politici onveilig genoeg is, wil je er binnen op kunnen vertrouwen dat je medewerkers er voor je zijn."