Hoe redden we de woningmarkt? 'Een nieuwe stad bouwen is waanzin'

Bij de vorige verkiezingen waarschuwden experts ook al over een groeiend woningtekort, maar toen was de politieke aandacht veel minder groot. Er is nu een tekort van zo'n 300.000 woningen, stelt onderzoeksbureau ABF Research. Volgens Floor Milikowski - die het boek Van wie is de stad schreef - is het dan ook volkomen terecht dat het onderwerp hoog op de politieke agenda staat. "De grote vraag is wel: gaan er nu goede oplossingen komen of is het alleen maar spierballentaal van politici?"

Woningbouw is een van de belangrijkste thema's deze verkiezingen. In tien jaar tijd moeten 1 miljoen woningen bijgebouwd worden. Senior econoom bij de Rabobank Nic Vrieselaar, sociaal geograaf en planoloog Floor Milikowski en vastgoedontwikkelaar Maarten de Gruyter over de goede en minder goede oplossingen voor dit probleem:

1. Vrije markt vrij houden

In het plan van: VVD

"Vier jaar geleden zei Stef Blok (VVD), de laatste minister van Wonen, dat zijn werk erop zat. De tendens was dat de markt het wel zou oplossen", legt Milikowski uit.

Deskundigen en meer linkse partijen waren het niet zo zeer eens met die koers van een overheid die zich steeds meer terugtrok van de woningmark om de vrije markt zijn gang te laten gaan. Milikowski: "In andere landen waar toen al een vrije markt was, was het probleem van woningtekorten niet bepaald opgelost. Integendeel: de prijzen explodeerden."

Vastgoedontwikkelaar Maarten de Gruyter vindt het onterecht om de vrije markt als boosdoener te zien. "Vastgoed is vooral lokaal heel goed te regelen, daar kun je de impulsen geven." Maar doordat in grote steden veelal linkse partijen de grootste zijn, komt dat volgens De Gruyter niet van de grond. "Je ziet dat die partijen juist frustreren."

Milikowski zegt ook niet de vrije markt de schuld te willen geven. "De overheid heeft niet de rol ingenomen die ze hadden moeten innemen en de vrije markt heeft dit in zijn eentje niet kunnen oplossen."

2. Een nieuwe stad bouwen

In het plan van: CDA

Wat in ieder geval géén oplossing is voor het tekort aan woningen, is het bouwen van een nieuwe stad, stelt planoloog Milikowski. "Dat is echt waanzin. Als we kijken naar Almere en Lelystad - plekken die vanuit het niets opgetuigd zijn, waar geen economische dynamiek is - zijn dat juist de plekken waar het slecht gaat."

Steden 'inbreiden' is daarom een beter idee, stelt De Gruyter. "Mensen willen nu eenmaal centraal wonen, daar waar de voorzieningen zijn. Dat geldt voor zowel jong als oud", vult Vrieselaar aan.

3. Minister of ministerie van Wonen

In het plan van: PVV, D66, SP, PvdA, 50PLUS, FvD

Kan het terugbrengen van een minister van Wonen of een minister van Wonen een oplossing zijn? "Die zou in ieder geval kunnen faciliteren en richting kunnen geven", zegt Milikowski. "Het is nodig dat iemand doelen stelt", vindt ook econoom Vrieselaar. "En die vervolgens kijkt naar de bouwplannen van gemeenten en of die opgeteld bij elkaar voldoende zijn voor het totaal."

Ook vastgoedontwikkelaar De Gruyter ziet het nut in van iemand die gezag heeft en die meer regie kan nemen. "Alleen moet een ministerie niet zorgen voor nog meer regels en eisen, het moet faciliterend zijn."

4. Financiële voordelen voor starters

In het plan van: PvdA, FvD, CDA

Ook géén oplossing, zegt Vrieselaar, is het geven van extra financiële impulsen aan starters, een plan van bijvoorbeeld de PvdA. Hetzelfde geldt voor het vergroten van de portemonnee van starters door overdrachtsbelasting af te schaffen zoals FVD voorstelt of aantrekkelijkere leningen zoals het CDA wil.

"Dat is olie op het vuur van de vraag gooien en dat maakt de huizen alleen maar duurder", zegt de econoom. Terwijl je voor meer aanbod zorgt, is het volgens Vrieselaar wel verstandig om iets te doen tegen beleggers op de woningmarkt. "Ontmoedig mensen die kopen om door te verhuren. Daar heeft de markt niets aan. En moedig mensen die willen bouwen en vervolgens verhuren juist aan. Dan komt er in ieder geval een huis bij."

5. Doelgroepgericht bouwen

In het plan van o.a. 50PLUS

Bouwen voor ouderen kan helpen, vertelt Milikowski. "Veel ouderen willen graag kleiner willen wonen, ergens waar ze makkelijk oud kunnen wonen." Zorgen voor een groter aanbod in dergelijke woningen, zorgt voor meer doorstroom op de markt omdat er huizen vrijkomen voor starters en jonge gezinnen.

Milikowski denkt dat het vooral verstandig is om corporaties meer vrijheid te geven om te bouwen in het middensegment. "Voor de mensen die te veel verdienen voor sociale huur en te weinig voor de vrije markt, daar is tot nu toe geen oplossing voor gevonden."

"Laten we überhaupt maar eens zorgen dat er gebouwd wordt voordat we het gaan hebben over bouwen voor specifieke doelgroepen", vindt De Gruyter.

6. Kantoren ombouwen

In het plan van: SGP, FvD, PvdD en PvdA

"Ik geloof er niet in dat we echt thuis blijven werken na de coronacrisis", zegt De Gruyter. "Zeker in de MKB willen mensen terug naar kantoor. Grote bedrijven die er wel voor pleiten om thuis te blijven werken, doen dat uit financieel oogpunt."

Kantoren ombouwen naar woningen, daar moet je dan ook mee oppassen, vindt de vastgoedontwikkelaar. "Dan hebben we over een paar jaar weer een enorm te kort aan kantoren." Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor leefbare woningen, stelt Milikowski.

7. Bouwen, bouwen, bouwen

Zonder bij te bouwen, wordt de woningnood in ieder geval niet opgelost, stellen alle drie de experts. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan vanwege de vele regels rondom onder andere stikstof en het klimaat waaraan óók voldaan moet worden.

Het is daarom in ieder geval zinnig om alle eisen die er zijn in één keer mee te nemen bij het maken van een groter plan, besluit Milikowski.

Spraakmakers bespreekt verkiezingsthema’s

Nog één week tot we naar de stembus mogen. Daarom staan we in Spraakmakers deze week stil bij vijf belangrijke thema’s die een rol spelen bij de verkiezingen. Ghislaine Plag praat met experts over de zorg, de arbeids- en woningmarkt, het klimaat en het onderwijs.

Meer over de thema's:
Zorg: Wat doen partijen voor een gezonder Nederland?
Klimaat: Hoe overbrug je partijverschillen in de energietransitie?
Arbeidsmarkt: Waarom alleen het minimumloon verhogen werknemers niet gaat helpen
Onderwijs: Wat te doen aan kansenongelijkheid?