Is polarisatie daadwerkelijk toegenomen? 'Er is op zich niks geks aan de hand'

De media staan vol met het woord polarisatie. Maar wat betekent die term eigenlijk? In tegenstelling tot wat velen denken, gaat het niet per se om onverdraagzaamheid ten opzichte van mensen die anders denken, niet naar elkaar luisteren of respect hebben voor elkaar. "Het gaat om groepen die tegenover elkaar staan en polarisatie is eigenlijk het gat ertussen", stelt Van Rijswijk.

'Hoort erbij'

Uit onderzoek van onder andere het Social Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat driekwart van de mensen denkt dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden, evenals de polarisatie. "Maar dat is niet zo", zegt Van Rijswijk. Ondanks de heftige thema's, discussies en debatten "hoort het deels ook echt bij de democratie", gaat Van Rijswijk verder.

Rol van de media

"Het gat wordt niet groter. Het is de laatste tijd een heel klein beetje gestegen. Maar als je over langere perioden kijkt, is dat eigenlijk niet zo", verklaart Van Rijswijk. Waar komt het idee dan vandaan dat het wel aanzienlijk stijgt? De media spelen een rol hierin, aldus de econoom. "Maar onthoud, er is op zich niks geks aan de hand."

Individueel niveau

Sociologisch onderzoek wijst namelijk uit dat mensen op individueel niveau hun leven een voldoende geven, maar wel vinden dat het slecht gaat met het land. Ongeveer tweederde zou hun eigen leven, dat van hun buren en de wijk waarin ze wonen namelijk een "dikke" zeven geven. "Het gaat best goed met Nederland", stelt Van Rijswijk. "Maar het kan beter."

Migratie

Eén van de meest polariserende thema's is migratie. "We zijn het oneens, we gaan het erover hebben, we gaan oplossen wat we op kunnen lossen. Maar ook daar zie je toch dat het gat tussen links en rechts niet zozeer heel veel groter is geworden op dit moment", zegt Van Rijswijk. "Maar links schuift ook mee, dus we zijn met z'n allen immigratie belangrijker gaan vinden."

Toon

Ook de toon van de discussie is harder geworden, zowel in de media als in de politiek. "Voor je het weet, denken we: het probleem is heel groot", legt Van Rijswijk uit. "Als we iets heel vaak horen, dan gaan we denken dat het een probleem is." Volgens Van Rijswijk is er sprake van een "soort feedbackloop".

"Ik zeg dus niet: er is niks aan de hand. Ik zeg: het is niet erger dan in het verleden", concludeert Van Rijswijk. "Het hoort voor een deel bij de democratie. Het is iets waar we met z'n allen dagelijks aan moet werken."