Omtzigt stopt met formatie om overheidsfinanciën, maar is het echt zo nijpend? Ja, zegt deze econoom

In de Europese Unie is afgesproken dat een begrotingstekort niet meer dan 3% van het Bruto Binnenlands Product mag zijn. Het vorige kabinet, dat nu demissionair is, koerst af op een overschrijding hiervan. Bezuinigen of de belastingen verhogen is dan het devies, maar dat wil de PVV niet.

Van Wijnbergen snapt daarom wel dat Omtzigt er geen fiducie meer in heeft. "Als je de plannen van Wilders doorzet, weet je gewoon dat het misloopt", zegt hij.

Lijstje met tegenvallers

In Den Haag werd gisteren met verbazing gereageerd op de keuze van Omtzigt. Volgens de partijleiders van de andere partijen die meedoen met de formatie - Wilders (PVV), Yesilgöz (VVD) en Van der Plas (BBB) - kwam het totaal uit de lucht vallen. De NSC-leider gaf weinig uitleg, maar wees wel op stukken van ministeries, waarin financiële tegenvallers, mogelijke risico’s en juridisch procedures zouden staan.

Van Wijnbergen snapt niet waarom Omtzigt hier nu pas, na maanden onderhandelen, mee komt. De overheidsfinanciën zijn echter helemaal niet geheim, stelt de econoom. "Er wordt nu wat geheimzinnig gedaan over die stukken, maar Financiën heeft al jaren een lijstje met ongeveer alles erop met een kostplaatje eraan. Die lijstjes zijn redelijk publiek beschikbaar en het Centraal Planbureau heeft ze ook allemaal."

Ook FD-journalist Martine Wolzak, die de formatie nauwlettend volgt, vindt het vreemd. "Het zou heel raar zijn als er nu pas vanuit departementen heel grote tegenvallers komen die we nog niet hebben zien aankomen. Dat asielopvang waarschijnlijk duurder uitpakt, dat weten we al, dat is geen verrassing."

Ze denkt dat het probleem bij de formatie vooral ligt in de verschillende ambities van partijen: "Ze hebben gewoon een heel ander idee van financiën." Dit heeft Omtzigt echter niet als officiële reden aangedragen.

'Kaag gaf te veel uit'

Van Wijnbergen, die ooit secretaris-generaal was van het Ministerie van Economische Zaken, is vooral ook kritisch over het vorige kabinet. Zij zijn de reden dat de overheidsfinanciën nu op apegapen liggen, stelt hij. "Mevrouw Kaag was gewoon niet zo’n goede Minister van Financiën. We zijn tot voor kort in een soort hoogconjunctuur beland, maar toch zat ze tegen de top van die 3% aan te schurken. Dan heb je maar een beetje tegenslag nodig en dan ga je er doorheen", stelt hij.

Wolzak is het hiermee eens. "Bij de formatie van dat kabinet zaten partijen met verschillende wensen en ambities bij elkaar aan tafel. Ze hadden weinig bereidheid elkaar tegemoet te komen. Destijds is dat afgekocht met heel veel geld, dus daarom zat er uiteindelijk voor iedereen wat wils in het regeerakkoord. En dat geld is er nu niet."