Wat te verwachten van het debat? 'Het wordt een staatsrechtelijke spaghetti'

"De vraag wordt vooral: wat heeft deze hele toestand met de inmiddels ex-verkenners voor gevolgen voor de kabinetsformatie?", zegt chef van de politieke redactie van NRC Guus Valk. "Is Rutte in staat om bij sceptische fracties - en dan met name het CDA - het vertrouwen te herstellen voor het verdere verloop van de formatie?"

Het zal dan ook een lastig debat worden voor Mark Rutte, denkt Valk. "Hij heeft heel wat uit te leggen en zal meedoen aan het debat als Kamerlid, niet als (demissionair) premier."

Staatsrechtelijke spaghetti

Jorritsma (fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer) en Ollongren (demissionair minister van Binnenlandse Zaken) - zitten er als ex-verkenners. Sigrid Kaag (D66) en Wopke Hoekstra (CDA) nemen als Kamerleden deel aan het debat, en niet meer als ministers of kabinetslid. "Iedereen zit er met een andere pet op. Juist daarom is het zo'n gekke dag. Het wordt een staatsrechtelijke spaghetti."

Ook voor de politici zelf zaait dat verwarring, ziet politiek verslaggever voor RTL Floor Bremer. "Moet je nou iemand ter verantwoording roepen of met elkaar als Kamer in debat? Er was ongelofelijk veel onduidelijkheid over." De toezegging van de oud-verkenners om naar de Kamer te komen, maakte de zaak iets duidelijker. Bremer: "Dan heb je in ieder geval iemand in vak K zitten." In dat vak zitten normaliter bewindslieden van het kabinet.

Veel zal onduidelijk blijven

Valk verwacht dat er niet veel meer duidelijk gaat worden over wie verantwoordelijk was voor de de "functie elders"-notitie over Pieter Omtzigt. "Jorritsma en Ollongren zullen zich verweren door te zeggen dat het ambtelijke gedachten waren, of hersenspinsels. Je kunt het twintig keer vragen, maar als dat antwoord niet gaat komen.."

Ook Bremer verwacht niet dat de oud-verkenners het achterste van de tong gaan laten zien. "Door de verantwoordelijkheid op zich te nemen hebben ze in ieder geval gepoogd om Rutte weer ruim baan te geven en de nieuwe verkenners 'fris' te laten starten", denkt Valk. Hij betwijfelt of de Kamer hier genoegen mee gaat nemen.

Hoe verder met formeren?

Het debat gaat volgens Bremer vooral over de vraag: hoe gaan we verder? "De onmin zal uitgesproken worden, maar je moet daarna wel gaan formeren en er moet een nieuw kabinet komen. Het debat zal dus ook gaan over het terugwinnen van vertrouwen en of dat gaat lukken."

Interessant zal ook zijn hoe de lijsttrekkers zich op gaan stellen, vindt Bremer: "Wat gaan we zien van Sigrid Kaag? Hoe gaat Hoekstra zich opstellen? Dat laatste is interessant omdat het CDA een beetje gebutst uit de verkiezingen kwam. Nu ze worden aangevallen is het 'onze' Pieter [Omtzigt], is er meer eensgezindheid en wordt de partij er misschien zelfs sterker van."

En qua vorm kan het ook nog wel eens verassend worden. Normaliter houdt ieder nieuwe Kamerlid de eerste keer dat zij spreken in de Kamer namelijk een maidenspeech. "Ik mag hopen dat ze voor deze traditie in dit debat even een uitzondering gaan maken. We hebben al 17 partijen die het woord moeten krijgen", zegt Bremer.

De nieuwe Tweede Kamer wordt vanmiddag om 13.00 uur beëdigd. Of het debat echt gaat plaatsvinden, is nog niet helemaal zeker. Ook de begintijd is nog onduidelijk. De verwachting is dat het halverwege de middag zal starten.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.