Is het tijd voor hervormingen binnen de Europese Unie?

"Het Europese parlement moet veel krachtiger optreden als echte tegenmacht. Het Europese parlement is op dit moment een hele goede wetgever. Ik durf wel te zeggen dat we dat beter doen dan de meeste nationale parlementen, maar op dit moment is het parlement geen krachtige democratische waakhond", zegt Sophie in ’t Veld in NOS Met het Oog op Morgen. "Democratie gaat over macht en tegenmacht. Wat ik zie gebeuren tussen de Europese Raad van regeringsleiders: daar concentreert zich steeds meer macht, ze trekken macht naar zich toe. Ook buiten de verdragsregels om en daar is nauwelijks tegenwicht tegen."

Europese Raad

In ’t Veld vertelt dat de Europese Raad veel grip heeft op de Europese Commissie. "Die zou onafhankelijk moeten zijn.” Ze wil dan ook graag verandering in de verhoudingen zien. “Dan zeggen mensen weleens tegen me: institutionele hervormingen zijn saaie praatjes, daar hebben we nu even geen tijd voor. Dat vind ik eigenaardig. Hoe je je democratie en bestuur inricht, bepaalt hoe effectief de resultaten zijn."

Hervormingen

"Ik vind die Europese Raad een democratisch monster", vertelt In ’t Veld. "Het is een orgaan wat eigenlijk vrij ongedefinieerde en dus onbeperkte bevoegdheden heeft. Het legt aan niemand verantwoording af, kan door niemand naar huis gestuurd worden en er wordt achter gesloten deuren vergaderd. Wat mij betreft moet dat orgaan weg."

Als dat geen optie blijkt te zien wil In ’t Veld dat de Europese Raad volgens 'de democratische spelregels' moet spelen. "Besluitvorming in het openbaar, verantwoording afleggen. En daar waar macht is, moet ook tegenmacht zijn en moet die macht ook naar huis gestuurd kunnen worden."

Aanpak

Hoe wil In ’t Veld deze hervormingen ingang zeten? "Allereerst moet het parlement zich veel meer bewust worden van de macht die het heeft. Volgend jaar zijn de Europese verkiezingen, waarschijnlijk op 9 juni, als het nieuwe parlement gekozen is, moet het parlement de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie kiezen. Er wordt altijd heel erg gedaan alsof dat gaat om de individuele capaciteiten van de kandidaten, maar het gaat ook heel erg over: wie bepaalt eigenlijk wie de allermachtigste post in de EU krijgt? Is dat het rechtstreeks gekozen parlement of is dat die ondoorzichtige raad, die daar in een koehandel de baantjes verdeeld. Je kan mijn antwoord wel raden, ik denk dat dat het Europees Parlement moet zijn."

Verkiezingen

"Vóór de verkiezingen moet je al duidelijk maken dat je voor zo’n spitzenkandidaat gaat, dus dat het Europees Parlement een eigen kandidaat heeft voor de post van voorzitter. Dat je al zegt: wij gaan alleen maar een voorzitter van de Europese Commissie steunen die campagne heeft gevoerd en kandidaat is geweest en we accepteren niet meer dat er op het laatste moment door de Europese Raad een konijn uit de hoge hoed wordt getrokken waar niemand ooit van gehoord heeft", vertelt In ’t Veld. "Zelfs de verkiezing van de Paus in het Vaticaan is nog transparanter dan dat. Dat kan niet meer."

Instituties

Volgens In ’t Veld is er ook een aanzienlijk grote groep mensen die de machtsstructuren in Brussel niet volgen. "Daar kan je lachterig over doen, maar is het eigenlijk niet heel erg zorgwekkend dat er miljoenen mensen zijn die geen idee hebben door welke instellingen ze eigenlijk bestuurd worden", legt ze uit. "Daarom vind ik, ook in Nederland, dat het verplicht in het curriculum opgenomen moet worden. Dat is een verantwoordelijkheid van de nationale politiek."