Inhoudelijke kennis of politiek ervaren: wat maakt een goede minister?

“Een goede minister of staatssecretaris zorgt dat uitgevoerd wordt wat in het regeerakkoord staat”, zegt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. “En dan wel op een effectieve manier, met veel draagvlak en met uitvoerbaar beleid.”

De weg weten in “de ingewikkelde politieke arena” is een must volgens de hoogleraar. “Je moet weten waar je een meerderheid kunt halen. Waar zit support en waar kun je tegenstand verwachten?”

Vakkennis of niet?

Op onder meer Dilan Yesilgöz als minister van Justitie en Veiligheid kwam kritiek: ze is geen jurist en zou daarom inhoudelijke kennis tekortkomen. Voermans: “Als je een besluit maakt dat uitgevoerd moet gaan worden, dan helpt het enorm als je het werkveld en de maatschappelijk context goed verstaat. Daarbij helpt inhoudelijke expertise.”

Juist het Ministerie van Justitie was nog “het laatste bolwerk van inhoudelijke specialisten”, vertelt Voermans. “Sinds 1814 heeft daar altijd een jurist gezeten met uitzondering van een invalbeurt van Stef Blok.” Maar, zegt Voermans, verversing kan juist ook goed zijn.

Kennis als valkuil

Tegelijkertijd kan te veel inhoudelijke kennis ook een valkuil zijn, zegt Voermans doelend op vooringenomenheid. “Een arts op het ministerie van Volksgezondheid kan denken het zelf beter te weten.”

Voormalig hoofd van de AIVD en commandant landstrijdkrachten Rob Bertholee denkt dat inhoudelijke expertise zowel een voordeel kan zijn, als dat het voor grote druk op ministers kan zorgen. “En die druk is al groot. Iedereen zal naar Ernst Kuipers (minister Volksgezondheid, Welzijn en Sport) gaan kijken.”

Bertholee denkt niet dat inhoudelijke kennis doorslaggevend is voor iemands functioneren op een departement. “Het is ook lang geleden dat er een militair aan het hoofd van het ministerie van Defensie stond. Dat is niet allesbepalend in hoe de krijgsmacht functioneert.”

Inhoudelijk gezag

Robbert Dijkgraaf als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) ontbreekt het weer aan politieke ervaring. “Maar hij heeft wel inhoudelijk groot gezag binnen de wereld van hoger- en academisch onderwijs”, zegt Voermans.

Uiteindelijk valt of staat een kabinet volgens hem bij een evenwichtige mix van ministers. “Ministers moeten het samen gaan doen. Zij hebben een ingewikkelde taak als een koppelgewricht tussen het politiek veld en de bevolking.”

Of deze groep ministers en staatssecretarissen succesvol gaat zijn, zal moeten blijken. “Maar kijk daarvoor niet te veel naar populariteit”, zegt Voermans. “Wat een ministers voor elkaar heeft gekregen, dat is de maat der dingen.”