'Ze zullen niet zomaar toegeven dat ze etnisch profileren'

De rechter heeft zich bij deze uitspraak gebaseerd op bestaande wetgeving. “Maar ook wat we op een gegeven moment normaal zijn gaan vinden”, zegt Rafaela. Dat is ook waar ze voor wil waken. “Ik begrijp dat als we als maatschappij met z’n allen hebben geaccepteerd dat het normaal is om mensen te groeperen naar etniciteit of huidskleur, er vergeten wordt om er kritische vragen bij te stellen”, legt Rafaela uit. Daarom is dat wat ze nu zelf al een tijdje doet in het Europese parlement. Volgens Rafaela moeten we kritische vragen stellen bij bestaande wetgeving.

Het beschadigt het vertrouwen van de burgers

Het liefst wil Rafaela dat etniciteit geen onderdeel meer is van de risicoprofielen. De toeslagenaffaire is volgens haar zo’n schrijnend voorbeeld. “We moeten op een gegeven moment beoordelen wat het maatschappelijke belang is. Uit tal van onderzoeken is gebleken dat etnisch profileren mensen schaadt en ondermijnd in de fundamentele rechten”, vertelt Rafaela. Daarnaast geeft ze aan dat etnisch profileren ook niet effectief is: “Het beschadigt het vertrouwen wat burgers hebben in onze instanties.”

Voor Rafaela blijft het niet alleen bij Nederland, ze wil op Europees niveau aandacht vragen voor deze kwestie. Zelf is ze als co-president van de Anti-racisme en diversiteit werkgroep van het Europese Parlement al bezig om ook in Europa het etnisch profileren aan het licht te brengen. Zo heeft ze in het geval van de toeslagenaffaire een brief naar de Europese commissie geschreven.

“Maar ook in dit geval maak ik me ervoor hard dat we samen met collega’s in Europa onderzoek gaan doen naar hoever het gevorderd is met etnisch profileren. En met z’n allen gaan zeggen dat de lidstaten hierop gaan bewegen”, legt Rafaela uit. Zij moeten volgens haar wetgeving creëren waardoor het mogelijk moet zijn om op een andere manier selectiebeslissingen te maken en op een andere manier veiligheid in de samenleving te garanderen.

Een groot draagvlak

In 2022 moeten de lidstaten actieplannen aanleveren over het tegengaan van discriminatie en racisme. “En ik wil heel graag zien, ook van Nederland, hoe etnisch profileren wordt tegengegaan”, zegt Rafaela. Volgens haar is er, ondanks dat er landen zijn die onder druk staan door vluchtelingen en juist het etnisch profileren gebruiken, een groot draagvlak voor dit onderwerp. “Ook in deze landen zijn er veel groepen mensen die daardoor benadeeld worden. Ik weet dat als Europarlementariër omdat ik met m’n collega’s uit Europa praat”, legt Rafaela uit.

Volgens haar moeten we niet alleen kijken naar politie, douane of Marechaussee. “Ook als het gaat om andere lagen in de samenleving. Of het nu de belastingdienst of de beveiliging in het Europees parlement is, dat moet stoppen”, zegt ze. De reden dat ze de beveiliging van het Europees parlement aankaart, is omdat ze zelf slachtoffer is geweest van etnisch profileren.

Rafaela legt uit wat haar overkomen is: “Ik kwam naar beneden en liep al door de uitgang die bestemd is voor Europarlementariërs, dus in principe zag je al dat ik toegang had. Maar ik werd extra gecontroleerd omdat men niet geloofde dat ik Europarlementariër was.” Achteraf was de verklaring dat men waakzaam was op mensen die diefstallen pleegden. “Het is dehumaniserend. Het is dehumaniserend dat je opeens verdacht wordt gemaakt. En op het moment dat er extra vragen worden gesteld over wie je bent en of je hier wel mag zijn”, zegt Rafaela.

'Wees open en eerlijk'

Haar eigen ervaring kan ze gebruiken om wetgeving tegen discriminatie en racisme te verbeteren en te versterken. Maar heel veel anderen hebben die positie in de maatschappij niet. “Die raken zwaar gefrustreerd, worden er verdrietig van en gaan zelf twijfelen aan hun eigen zelfbeeld. En dat is precies waar ik me tegen wil verzetten en waarvan ik vind dat we hier iets tegen moeten doen”, zegt Rafaela.

Etnisch profileren is volgens de Marechaussee niet de enige indicator die ze gebruiken. “Natuurlijk zeggen ze dat. Ze zullen niet zomaar toegeven dat etniciteit een onderdeel is”, reageert Rafaela. Volgens haar is er uit tal van onderzoeken gebleken dat het wel degelijk een patroon is dat etniciteit heeft meegespeeld. Daarom vindt ze dat er open en eerlijk gecommuniceerd moet worden. “Als de Marechaussee op zoek is naar bepaalde mensen die volgens hen voldoen aan een bepaald profiel, wees er dan open en eerlijk over”, zegt Rafaela. Maar dat gebeurt volgens haar vaak niet.