Kunnen gevangenen stemmen? 'Het is technisch onmogelijk'

Bedel Bayrak, een ex-gedetineerde, vertelt in de nieuwste aflevering van de podcast Alicante over het moeizame proces van een stem vanuit de bajes. "Ik heb het idee dat je mening en politieke ideeën er niet toe doen als je in de gevangenis zit." Hij zegt dat hij en z'n medegevangenen niet geïnformeerd of ingelicht zijn over het feit dat je mag stemmen. "Er gaat heel veel tijd en energie in zitten. Je ontvangt geen stempas en voor een volmacht heb je je legitimatiebewijs nodig." De ex-gedetineerde beschrijft stemmen vanuit de bajes als 'een proces met te veel drempels'.

Oud-gevangenisdirecteur Frans Douw onderschrijft dat het stemmen voor gedetineerden toegankelijker moet worden gemaakt. Hij is dertig jaar lang directeur in justitiële inrichtingen in Alkmaar en Heerhugowaard en vindt het 'een democratische plicht van de overheid'. "Als het te ingewikkeld is om te stemmen, dan gebeurt het al gauw niet meer", stelt hij. Volgens Douw is het in het verleden goed gegaan met stemmen in de gevangenis als gemeenten bijvoorbeeld investeren in het regelen van een stembureau.

Voor gedetineerden boven de 70 jaar zou het overigens wel gemakkelijk zijn om een stem te laten horen, namelijk via de post.

Wat vindt men op straat?

Een rondgang op straat leert dat weinig Nederlanders stilstaan bij de vraag hoe en of gevangenen ook kunnen stemmen. De algemene tendens lijkt: "Als stemmen een grondrecht is, laten we het dan voor iedereen goed regelen. Ook voor gedetineerden."

Te veel drempels

Er zitten wel haken en ogen aan een stembureau in een gevangenis. Want volgens de wet moeten burgers altijd over de schouder van de teller mee mogen kijken. Maar niet iedereen kan natuurlijk zomaar een gevangenis binnen wandelen.

Op de website van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) staat dat gevangenen een volmacht kunnen geven. Dat is de standaardprocedure. Tweede Kamerlid en oud-gevangenisdirectrice Madeleine van Toorenburg vertelt dat het stemmen 'eigenlijk altijd per volmacht gaat, tenzij een gedetineerde er verlof voor heeft aangevraagd'.

'Stembureaus op locatie'

Niels van den Berge van GroenLinks vindt dat het voor gedetineerden makkelijker moet worden om hun stem uit te brengen. Het liefst zou hij in elke justitiële inrichting een stemlokaal op locatie zien. Van den Berge beschrijft dat als 'de makkelijkste en meest laagdrempelige manier om stemmen mogelijk te maken vanuit de gevangenis'.

Ben je nieuwsgierig naar hoe het eraan toe gaat in de gevangenis tijdens de verkiezingen? Luister dan nu de nieuwste aflevering van de podcast Alicante via de website van NPO Radio 1 of via je podcast-app.

Tweede Kamerverkiezingen 2021

Bij NPO Radio 1 volg je alles rondom de Tweede Kamerverkiezingen. De belangrijkste verhalen en het laatste verkiezingsnieuws lees je hier. (Tip: met de NPO Radio 1-app ben je nóg sneller op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.)