Podcast DOCS: De laatste nerts

Een familie van nertsenhouders

Joyce de Badts groeide op in een familie van nertsenhouders. Haar vader had een nertsenfarm en haar opa, Jan de Badts, was zelfs een bekendheid in de kleine beroepsgroep. Die connectie gaf haar als documentairemaker een unieke ingang in een wereld die normaal gesloten is.

Ruim een jaar lang maakte ze opnames op verschillende farms om het proces te volgen van een verdwijnend ambacht. Ze was erbij voor de coronacrisis uitbrak, voordat duidelijk werd dat nertsen extra gevoelig zijn voor het virus, en voordat bekend werd dat de bedrijfstak versneld afgebouwd moest worden.

Zo kon ze niet alleen de jaarcyclus vastleggen van pup tot pels, maar ook het onbegrip, de woede en de angst om iets totaal nieuws te beginnen. Want wat moet je met zo'n farm doen als alle nertsen weg zijn? Een camping beginnen? Alpaca's houden? Een wormenfarm opstarten?

Liever nertsenfokker dan profvoetballer

Joost Knijnenburg groeide op als jongetje tussen de nertsen. Het was vanzelfsprekend dat hij het bedrijf van zijn ouders over zou nemen. Joost: "Ik heb toevallig laatst de communievideo nog eens gekeken. Al die jongens in mijn klas wilden profvoetballer worden, maar ik wou nertsenfokker worden."

Ook al was het al langer duidelijk dat de sector ten einde liep, hij maakte geen plannen voor de toekomst. "Als morgen nou iemand zegt: 'over vijf jaar mag je geen journalist meer zijn', terwijl dat iets is wat je heel graag doet en waar je eigenlijk niemand kwaad mee doet, dan wil je toch ook geen groenteboer worden?"

Liever geen pers

Nertsenhouders praten normaal niet met de pers: die zijn tóch tegen bont en -net als de overheid- niet te vertrouwen.

Zelfs de kleindochter van de nertsenpionier Jan de Badts mocht bij veel nertsenhouders geen opnames maken, zeker als ze al eerder hadden besloten om hun dieren op te geven: ze waren bang om door oud-collega's gezien te worden als verraders.

Toch slaagde Joyce erin om zelfs hen voor de microfoon te krijgen. Rina Manders maakte jaren geleden al de overstap en het afscheid viel haar zwaar: "Pas als je ziet dat er achter die muur ook leuke dingen zijn, dan verandert je kwaad zijn, je verdriet. Dan verandert dat in iets ... nieuwsgierig naar wat er achter die muur is. " Manders bouwde haar farm om tot een autobedrijf.

Wat normaal was, is fout geworden

De documentaire maakt duidelijk hoe sommige tradities ingehaald worden door de tijd en hoe verbijsterend dat is voor de mensen die dat niet zien aankomen. Zo blijkt het houden van nertsen niet wezenlijk te verschillen van stierengevechten of Zwarte Piet.

Wat doodnormaal was, is fout geworden. Wat overblijft is de verbittering van het verlies en -in sommige gevallen- een bijzonder vermogen om de sprong te wagen naar het moderne leven.

Radio Doc wordt DOCS

Vanaf 1 januari 2021 gaat Radio Doc (NTR/VPRO), hét documentaireprogramma van NPO Radio 1, door als podcast-only programma onder een nieuwe naam DOCS. Met iedere week een kort én een langer verhaal over onderwerpen die mensen in Nederland bezighouden. Luister DOCS in NPO Luister, in je favoriete podcastapp, of via de website of app van NPO Radio 1.