'Het atheïsme zit met een zingevingsprobleem'

Jensen, een uitgesproken atheïst, schetst dat haar atheïsme vooral gekenmerkt werd door negativiteit: "Het was een afkeer van het kerkelijke en het christendom. Ik ben in Rome geweest en ik voelde echt weerstand. Ik zag onderdrukking", zegt ze.

Toch merkt ze bij zichzelf dat atheïsme niet genoeg zingeving biedt. Eerder vertelde ze in De Ongelooflijke Podcast al dat ze daarom 'spiritueel atheïst' is geworden. Ze merkt dat meer atheïsten met een zingevingsprobleem zitten: "Er bestaat niet zoiets bestaat als 'cultuuratheïsme'; er is geen automatisch pallet waarbij je te rade kunt gaan." Zelf probeert ze op zoek te gaan naar een positieve invulling van atheïsme. Dus niet een afkeer van iets, maar iets waar je voor staat: "Je moet de vraag stellen wat je bezielt", zegt ze.

Filosoof Rik Peels, die zelf christen is, vindt dat sterk. "Tien jaar geleden had ik heel vaak discussies waarin atheïsten zeiden: 'Oh, jij gelooft? Leg mij maar eens uit waarom ik dat ook zou moeten.' Dat is een heel makkelijke positie. Ik merk dat het nu wat meer gelijk wordt getrokken." Zelf probeert hij de bal ook bij atheïsten te leggen: leg jij maar eens uit waarom je atheïst bent. In zijn boek Life without God ging hij op zoek naar wat hij als christen van atheïsten kan leren.

Verschillende soorten atheïsten

Jensen beschrijft dat niet elke atheïst hetzelfde is. "Volgens het Oxford Handbook of Atheism zijn er acht soorten atheïsten. Existentialisten, humanisten, marxisten, analytische filosofen, het joods atheïsme, hindoeïsme, het jaïnisme en het boeddhisme", vertelt ze. "Daar zitten dus ook religies bij waarbinnen een atheïstische traditie is ontstaan. Je hoeft je dus niet tot één hokje te bekennen, je identiteit kan rijk en gelaagd zijn."

De filosoof denkt dat weinig mensen echt uitgesproken atheïst zijn. Ze noemt de term 'apatheïst': mensen die niet religieus zijn maar zich er ook totaal niet mee bezig houden. Dit is volgens haar een andere categorie.

Peels merkt dat de debatten over of God bestaat of niet, minder gevoerd worden. Veel mensen worden namelijk niet echt overtuigd voor rationele argumenten. In zijn boek bepleit hij dat 'biografische momenten' bepalen of iemand atheïst, christen, moslim of aanhanger van een andere religie wordt. "Argumenten doen ertoe, maar er is zoveel meer", vertelt hij. Zelf onderzocht hij zijn eigen geloof in zijn studententijd. Dat gebeurde niet alleen omdat hij er zelf voor koos: "Ik verhuisde van Apeldoorn naar het seculiere Amsterdam. Daar zag ik allemaal mensen zonder religie die wel gelukkig waren. Dat zette me aan het denken", vertelt hij. Hij verloor zijn geloof overigens uiteindelijk niet.

Jensen gaat overigens voor zichzelf die biografische momenten op een rijtje zetten in een essay, binnenkort. "Rik heeft me geïnspireerd!"