Baudet had gelijk: atheïsten zijn christelijker dan ze denken

Hoe kan een atheïst in hemelsnaam christelijk zijn? De Britse historicus Tom Holland schreef bestsellers over het Romeinse Rijk en was als kind al verknocht aan de glamoureuze wereld van Romeinse keizers, Griekse filosofen en gladiatoren. Maar hoe meer hij zich als classicus in die wereld onderdompelde, hoe vreemder en angstaanjagender die voor hem werd.

Gruwelijkheden

Julius Caesar werd een gevierd man door een miljoen Galliërs af te slachten en een miljoen meer tot slaaf te maken. De Romeinse redenaar Cicero beschreef hoe het volk opschepte over Caesars wreedheid. Het was een tijd waarin het gebruikelijk was om pasgeboren baby’s, vaak meisjes, alleen in het wild achter te laten als ze ongewenst waren door de vader.

Gruwelijkheden waar men destijds nauwelijks vraagtekens bij zette, sterker nog, de grote filosofen Plato en Aristoteles verdedigden het. Het idee dat de zwakkeren of armen een intrinsieke waarde zouden hebben, lijkt de Romeinen volstrekt vreemd.

Goudvis

Tom Holland kwam steeds meer tot het besef: dit is niet mijn wereld. Mijn ethiek, mijn waarden zijn niet afkomstig uit de klassieke oudheid, zoals vaak gedacht, maar uit het christendom. Hij meent dat westerse denkbeelden over mensenrechten en gelijkwaardigheid terug te herleiden zijn tot uitspraken van Jezus, Paulus en de vroege kerkvaders. Het bracht de agnostische Holland ertoe om zich weer christen te noemen.

In zijn nieuwe boek 'Heerschappij, de christelijke invloed op het westerse denken' (verschijnt in januari) betoogt Holland dat het christendom veruit de belangrijkste ontwikkeling is geweest in de westerse geschiedenis. En hoewel steeds meer mensen zich de afgelopen decennia hebben afgekeerd van het christelijk geloof, blijven hun opvattingen over politiek, seksualiteit en wetenschap onmiskenbaar bepaald door eeuwen van christelijke geschiedenis.

Waarden die we zo voor lief nemen, en zo gewoon zijn geworden, dat we niet realiseren waar ze vandaan komen. Het is zo verweven met onze cultuur dat we de eigenheid niet meer zien. Het Westen is als een goudvis, en het christendom is het water waarin we zwemmen, stelt Tom Holland.

Ontkerkelijking

Maar hoe lang nog? Het Westen ontkerkelijkt in een duizelingwekkend tempo. In Nederland zijn religieuzen voor het eerst in de minderheid, maakte het CBS vorig jaar bekend. Ironisch genoeg is die secularisatie volgens Holland óók een christelijk product. Want overal waar het christendom kwam, volgde het atheïsme. Baudet had dus meer gelijk dan de boze atheïsten die op hem reageerden. Je kan nog zo hard de kerk verlaten, om de eeuwenlange geschiedenis kan je niet heen.

De grote vraag voor de komende tijd is: overleven de christelijke waarden de secularisatie? Daar zou eens een podcast over gemaakt moeten worden. Oh wacht…

David Boogerd is presentator van De Ongelooflijke Podcast