Kassiewijle: een podcast over de dood

Laura en Babs ontmoetten elkaar een paar jaar geleden tijdens een tentoonstelling over lijkwagens die Babs cureerde in Uitvaart Museum Tot Zover. ‘Jij sloeg aan op een tekstje dat ik had geschreven,’ herinnert Babs zich. ‘Dat lijkwagens een soort pin-up modellen zijn.’ ‘Ja,’ antwoordt Laura, ‘dat is toch ook een krankzinnige vergelijking?! Ik vond het interessant dat jij kunst en dood combineert.’

De afgelopen eeuw is de dood steeds verder uit ons gezichtsveld verdwenen. Begraafplaatsen liggen buiten het centrum en de uitvaartindustrie legt een zachte deken over alle nare en rottende zaken die bij het overlijden komen kijken ‘In het verleden was de dood dichterbij: mensen stierven thuis en begraafplaatsen lagen in de stad. Tegenwoordig hebben we het weggeduwd,’ vertelt Laura.

De dood dichterbij

‘Er zijn ontzettend veel programma’s waarin wordt gepraat over de dood of rouw, maar het wordt niet tastbaar gemaakt. We gruwelen van een botje, terwijl monniken in achttiende-eeuwse kerken geweldige kunst van schedels en botten maakten. Babs’ boekenkast staat vol met knekelkunst-boeken.’ Het is de missie van Babs om de dood weer dichterbij te brengen, terwijl Laura juist van nature geneigd is om haar kop in het zand te steken.

De dood negeren tot ‘ie aan de poort klopt, wat is daar mis mee? Want als het zo ver is, merk je er toch niets meer van. Laura nuanceert dat: ‘Als je het hebt over de dood, dan is dat zo. Maar als je het hebt over doodsangst, is het een ander verhaal. Die angst zit eigenlijk in alles wat we doen.’

De Terror Management Theorie

Die doodsangst in het dagelijks leven, waar zit hem dat in? Babs veert op: ‘Ah, de Terror Management Theorie! Ga jij die maar even uitleggen Laura. Eens kijken of je het goed hebt onthouden.’

‘Nou,’ begint Laura, ‘die theorie gaat er vanuit dat doodsangst de drijfveer is voor alles wat we doen. We zijn én dieren die willen leven én mensen die kunnen reflecteren op hun eigen dood. Die ongelukkige combinatie zorgt ervoor dat we mechanismen hebben ontwikkeld om onze doodsangst te sussen. Als je de theorie eenmaal kent,ga je zien dat mensen bepaald gedrag vertonen om hun doodsangst te verbloemen. Heel interessant.’

Een langere versie van dit artikel staat in de VPRO Gids en is geschreven door Inge ter Schure. Lees het hier. Kassiewijle hoor je elke zondag na 11.00 in OVT, of in de Kassiewijle-podcast.