'Er is geen wetenschappelijke onderbouwing voor de strenge mestnorm in Nederland'

Totstandkoming mestnorm

Deze donderdag debatteert de Tweede Kamer over het Nederlandse mestbeleid en derogatie. Wat houdt dit in? In Nederland mogen wij van Brussel een bepaalde hoeveelheid mest uitrijden op het land. Dat is vastgesteld op die 170 kilo stikstof per hectare per jaar. Maar hoe is dit aantal tot stand gekomen? Jaap Schröder, betrokken bij het onderzoek toen de wetgeving ontstond, licht toe.

"Iemand bij de Europese Commissie stelde, niet helemaal ten onrechte, aan het eind van de jaren tachtig dat er een soort samenhang was tussen hoge veedichtheid in verschillende gebieden in Europa en hoge nitraatconcentraties in het grondwater. En toen bedacht deze meneer dat twee grote vee eenheden, een koe van bepaalde omvang, dat is een aardige norm om het nitraatgehalte naar beneden te krijgen. En toen zocht hij op dat zo’n standaard koe 85 kilogram stikstof uitscheidt via feces en urine." Die 85 kilogram is verdubbeld, wat resulteerde in de uitkomst van 170 kilogram mest per hectare per jaar. "Veel meer onderbouwing heeft die norm dus niet."

Heel Nederland is een nitraatgevoelige zone

Schröder legt verder uit dat de Europese lidstaten dit moesten toepassen in hun zogenaamde nitraatgevoelige zones. Nederland heeft destijds het hele land aangewezen als gevoelig voor nitraatuitspoeling en daarom is de norm 170 kilogram in heel Nederland van kracht. De Europese Commissie heeft toen verklaard dat als aangetoond kan worden dat bepaalde gewassen veel stikstof opnemen en de bodem veel stikstof kan omzetten in onschadelijke producten, er een derogatie kan worden aangevraagd. Nederland heeft deze uitzondering tot op de dag van vandaag, maar loopt het risico deze kwijt te raken.

Na het tot stand komen van de norm, werd er in Wageningen een grootschalig onderzoek uitgevoerd waar Schröder deel van uitmaakte. Hierbij werd onderzocht of de 170 kilogram enige rechtvaardiging vond in de Nederlandse situatie. "Onze conclusie was van nee." Schröder geeft aan dat het vervolgens aan het ministerie was om op basis van deze publicaties een structurele regeling te treffen, in plaats van een programma van eens in de vier jaar voor derogatie. "Dat is kennelijk niet gebeurd."

Een politieke keuze

Sander Smit, kandidaat-lid Europees Parlement (BBB), wordt gevraagd waarom er nog steeds zo hard gevochten moet worden tegen de norm, gezien het jarenlange onderzoek en de vaststelling ervan. Smit noemt het een politieke keuze en een machtsmiddel voor andere lidstaten. "Hier zit echt een politieke agenda achter dat men zo ingericht heeft en ook zo wil blijven behouden."

Zal dit mestdebat vandaag in de Tweede Kamer iets veranderen, gericht op een kortetermijnoplossing? Jan Cees Vogelaar is duidelijk: "Dit kabinet kan geen kortetermijnoplossingen brengen in Brussel. Dat gaan ze ook niet doen, want ze hebben een incapabele minister en een minister die geen leidinggeeft aan zijn ambtenaren. Als je echt iets wil gaan bereiken in Brussel, dan zal je met een nieuwe bewindspersoon die met kennis van zaken, met een rechte rug en met een goed plan naar Brussel toe gaat."

Er is geen wetenschappelijke onderbouwing

De aflevering van Op z'n Kop! gaat dieper in op de cijfers, de uitkomsten van rapporten en de meningen van alle sprekers, wat uitmondt in discussies. Maar Marianne brengt ons wel tot een duidelijke conclusie. "Er is geen wetenschappelijke onderbouwing voor die strenge mestnorm waar nu Nederlandse boerenbedrijven aan kapot gaan."