Het is nu of nooit voor de grutto en andere weidevogels

Naast de welbekende grutto, kieviet en scholekster, bestaan er nog vele andere soorten weidevogels, zoals de tureluur, wulp, veldleeuwerik, meerkoet, wilde eend, slobeend, wintertaling, bontbekplevier en kluut. Het Friese merengebied is in trek bij deze broedvogels en vormt daarom een belangrijk gebied voor de weidevogels die aan het eind van de winter terugkeren naar onze natte polders.

Vanuit het ‘glazen huis’ op de Slachtedijk tussen de weilanden bij Wommels vertellen ecoloog en natuurfilmer Ruurd Jelle van der Leij en promovendus Renée Veenstra ons in de podcast Vroege Vogels en Andere Dieren over onze weidevogels. Komiek Jochem Myjer schuift bij ons aan om te vertellen over zijn grote voorliefde voor de Nederlandse grutto.

Start van het broedseizoen

Weidevogels trekken in de herfst richting het zuiden omdat daar dan makkelijker voedsel te vinden is dan hier in Nederland. Grutto’s - sinds 2015 onze nationale vogel - vliegen bijvoorbeeld zo’n 1200 kilometer richting West-Afrika en keren eind februari weer terug naar Nederland voor het broedseizoen.

Het gaat niet goed met de weidevogels

Van 15 maart tot 15 juli vindt het broedseizoen plaats. Veel gebieden in Nederland zijn dan afgesloten zodat vogels ongestoord kunnen broeden en hun jongen groot kunnen brengen. Ondanks de bescherming van deze gebieden tijdens het broedseizoen, gaat het helaas al jaren helemaal niet goed met de weidevogels in Nederland. “Het gaat hopeloos slecht. Vijftig jaar geleden waren er nog 120.000 grutto broedparen in Nederland en daarvan zijn er inmiddels zo’n 100.000 vogels verdwenen”, vertelt Ruurd Jelle van der Leij.

De watersnip en kemphaan zijn voorbeelden van weidevogels die bijna uitgestorven zijn. De afgelopen dertig jaar is er veel onderzoek gedaan om de Nederlandse weidevogels te kunnen beschermen, maar het gaat tot nu toe alleen maar slechter. De voornaamste oorzaken zijn de verstedelijking en de intensivering van de landbouw. Habitats verdwijnen en de jonge vogels zijn niet op tijd ‘vliegvlug’ om de jaarlijkse sterfte te kunnen compenseren.

Mogelijke oplossingen voor het probleem

Boeren zouden meer rekening moeten houden met de nesten en dus later in het seizoen maaien. Er zou tijdens de indeling van het landschap beter rekening moeten worden gehouden met natte graslanden en open landschappen: natuurinclusief boeren. “We moeten ons landschap meer bloemrijk en kruidenrijk maken en zorgen voor vochtige bodems. Dan maken we wellicht nog een kans.”, vertelt Renée Veenstra. Er moet beter op predators, zoals vossen en roofvogels die eieren en kuikens eten, gelet worden. Klimaatverandering draagt ook bij aan probleem, dus het is noodzaak om hier hard aan te werken. “Het is nu of nooit, ik geloof niet meer in tien jaar wachten. Over tien jaar zijn we te laat. We moeten niet lullen, maar we moeten het gewoon doen”, aldus Ruurd Jelle van der Leij.