De Baskische wielerpassie, Pedro Horrillo voelt de tranen opkomen

"Ik had de tranen bijna in mijn ogen staan", zegt de man die in het profpeloton bekend stond als de filosoof. Maar deze dagen spreekt hij vooral vanuit zijn Baskische hart.

Trots, identiteit en onvoorwaardelijke liefde

De gepassioneerde Tour-beleving van de Basken, het heeft te maken met trots, met identiteit en met een onvoorwaardelijke liefde voor de wielersport. In de tweede etappe staat voor de coureurs de beklimming van de Jaizkibel op het programma. Afgezet tegen de cols van de buitencategorie, die hen te wachten staan in de Pyreneeën en de Alpen, is deze 'heuvel', een klim van 8 kilometer, dan weer wel- een horde die zij probleemloos kunnen nemen.

Maar voor de wielerfans uit Baskenland betekent de Jaizkibel zoveel meer. Het is de klim, die sinds jaar en dag de finale inluidt van de Clasica San Sebastian. En masse trekken ze naar hun geliefde berg, een oase van groen met schitterende vergezichten op de oceaan. Het is, vertelt Horrillo, een paradijs voor fiets-recreanten. De weg die over de Jaizkibel leidt, is eigenlijk een nutteloze weg. De steden aan weerszijden van de berg zijn namelijk gewoon via het dal met elkaar verbonden. Het maakt dat de Jaizkibel vrijwel autovrij is.

Rijen dik staan de mensen op en langs het strookje asfalt, uren voordat het peloton zal arriveren. Er klinkt feestelijke muziek, er wordt gedronken. Iedere auto uit de Tourkaravaan die zich een weg baant door de menigte krijgt een ovationeel applaus. Een chauffeur moet stalen zenuwen hebben tijdens zijn poging de uitstekende tenen en voeten te ontwijken. Om van de Baskische vlaggen, waarmee de fans uitbundig zwaaien, nog maar te zwijgen. Als beloning krijgt de rijdende waaghals wat klappen op het dak.

Ik tref een man, die speciaal uit Madrid is komen rijden, om getuige te zijn van dit Baskische spektakel. Hij vindt het ongeëvenaard en met niets te vergelijken. Ik denk dat hij gelijk heeft. Naarmate de tijd verstrijkt en de komst van de renners zich aankondigt, wordt het even wat stiller op de berg. Alsof de iedereen de adem even inhoudt, zo vlak voor het grote moment. Maar zodra de helikopters boven de Jaizkibel verschijnen ontstaat een orkaan van geluid. Het peloton passeert, op millimeters van de uitbundige Basken.

Méér dan alleen wielervreugde

Luis León Sanchez rijdt op klein achterstand van de koplopers en de eerste groep. Het aanhoudende gejuich helpt hem omhoog. Even steekt hij zijn arm omhoog en dankt de toeschouwers met gebalde vuist. Later voert Cees Bol een groepje aan, met Cavendish in zijn wiel. Ook Bol rijdt met een grote lach op zijn gezicht.

De ontvangst van de Tour, het is voor de Basken méér dan alleen wielervreugde. Het is ook een manier om de regio te tonen aan de wereld. Waarbij een link met het verleden snel gelegd is. Dat is het geval in Guernica, het stadje dat de renners zaterdag liefst twee maal aandeden.

Ook daar is de beleving intens, al is het maar omdat Pello Bilbao zijn roots heeft liggen in Guernica. De lokale held. Maar de passage van dit plaatsje heeft ook een grote symbolische waarde. Guernica wordt wel gezien als het hart van Baskenland. Vrijheid is er een groot goed. Machthebbers legden er eeuwenlang een eed af onder een eikenboom, waarin zij beloofden de vrijheden te eerbiedigen.

Blijvende wond

Op 26 april 1937 werd Guernica zwaar getroffen door een bombardement, dat werd uitgevoerd door de Duitse en Italiaanse luchtmacht. Hitler en Mussolini steunden tijdens de Spaanse burgeroorlog Francisco Franco, die in de Basken zijn tegenstanders zag.

Ongeveer 85 procent van Guernica werd vernietigd, onduidelijk is -ook nu nog- hoeveel slachtoffers er vielen. Dat de aanval een blijvende wond heeft achtergelaten, blijkt op een plein in het centrum. Op grote panelen zijn er foto’s te zien van het bombardement, de rokende puinhopen en de wanhopige inwoners, die huis, haard en familie verloren.

Het heeft iets tegenstrijdigs dat zo’n 100 meter verderop een podium staat waarop vrolijke muziek wordt gespeeld, terwijl de bevolking danst en zingt en de naam van Peeeeejjjjjooooo Bilbao scandeert. Maar je zou het ook kenmerkend kunnen noemen. Guernica is herrezen en viert op deze dag het Baskische leven. Daarvoor is de komst van de grootste wielerkoers ter wereld een perfecte gelegenheid.