De mannetjesmakers van de korte baan

Ik vermoed dat het zo gegaan is:

Een van de spindokters neemt het woord: "Nederland is moe van alle bezuinigingen. Men vraagt zich af wanneer nu na al het zuur eindelijk eens het zoet komt. Wij moeten klare wijn schenken. Iedereen die werkt moet 1000 euro minder belasting in het vooruitzicht worden gesteld. Er moet niet gemorreld worden aan de hypotheekrenteaftrek. En er gaat geen geld meer naar de Grieken!"

Mark Rutte stribbelt nog wat tegen: "Kunnen wij dat wel waarmaken? Stel dat de economie tegen blijft zitten, dan kunnen wij die belofte toch niet gestand doen?" Op dat moment staat er een andere spindokter op en zegt: "Mark, wil jij de verkiezingen wel winnen?"

Mark houdt zijn mond en staart voor zich uit. Uiteindelijk stemt hij toe. Op 22 augustus wordt de Telegraaf een interview gegund waarin alle beloften breed worden uitgemeten.

De strategie blijkt te werken. Op 15 november krijgt de VVD 41 zetels, 10 zetels meer dan in 2010. Het bier vloeit rijkelijk.

Tegen alle verwachtingen in zit het kabinet Rutte 2 de rit uit. VVD en PVDA houden elkaar vast. Op 15 maart 2017 zijn er weer reguliere verkiezingen. Het campagne team is al vanaf begin 2016 aan het brainstormen hoe de VVD zich moet positioneren.

De rede van Halbe

In mei 2016 wordt er gepoetst aan een rede die fractievoorzitter Halbe Zijlstra op een partijcongres zal houden. Zijlstra wil graag spreken over de dreiging die van Rusland uitgaat. Het is geen onlogische keuze. Poetin heeft de Krim al ingenomen, voert strijd in Oost-Oekraïne en het afschuwelijke incident met MH17 is nog vers in het geheugen.

Halbe stelt voor dat hij het congres zal vertellen dat een oorlog met Rusland niet meer ondenkbaar is. Een spindokter onderbreekt hem: "Goed idee maar we moeten dit verhaal nog spannender maken, maar hoe?"

Halbe denkt diep na en zegt: "Jeroen van der Veer heeft mij ooit gezegd dat Poetin nog steeds droomt van een Groot-Rusland, maar dat verhaal kan ik niet aan hem toeschrijven want hij heeft mij dat in vertrouwen medegedeeld." Een andere spindokter neemt het woord: "Kun je niet zeggen dat je het zelf van Poetin hebt gehoord. Jij werkte in die tijd toch voor Shell?"

Halbe antwoordt: "Ik werkte slechts als externe projectmanager en op dat niveau ontmoet je Poetin niet hoor." Een spindokter reageert kribbig: "Wil je de verkiezingen niet winnen Halbe?"

Halbe kijkt mistroostig uit zijn raam en zwijgt. Na lang aarzelen stemt Halbe er mee in dat hij in zijn speech zal gaan zeggen dat hij zelf aanwezig was in de datsja van Poetin toen hij zijn dromen over een Groot-Rusland ventileerde. Zo gezegd zo gedaan. Halbe houdt de speech op het partijcongres. Hij krijgt een daverend applaus.

Geloofwaardigheid

In augustus 2016 komt het campagne team weer bijeen in de kamer van de fractievoorzitter. Weer voert een spindokter het hoogste woord: "Jongens, we hebben een geloofwaardigheidsprobleem. Al onze beloftes over de 1000 euro, hypotheekrenteaftrek en geen geld meer naar de Grieken hebben we geschonden. We hebben er 10 extra zetels mee opgehaald maar nu is de burger boos. De enige uitweg is dat de premier in het openbaar een mea culpa doet."

Mark Rutte reageert geërgerd: "Als ik niet naar jullie advies om valse beloften te doen had geluisterd had ik nu geen mea culpa hoeven doen." Maar uiteindelijk stemt Rutte toe, eenvoudigweg omdat er geen enkele andere optie voorhanden is. De primeur wordt weer aan de Telegraaf gegund die het mea culpa op 27 augustus 2016 publiceert.

De excuses van Rutte beperken de electorale schade. De VVD gaat van 41 zetels naar 33 zetels. Mede dankzij stevig optreden van Rutte in de zogenaamde crisis met Turkije, verliest de VVD slechts 8 zetels.

Exit Zijlstra

Met Halbe’s creatieve omgang met de waarheid loopt het minder goed af. De Volkskrant ontdekt dat Halbe helemaal niet aanwezig was in de datsja. Tot overmaat van ramp zegt Jeroen van der Veer ook nog off the record tegen de krant dat Poetins dromerij over een Groot-Rusland uitsluitend een historische exercitie betrof. De Volkskrant maakt die opmerking wereldkundig omdat Rutte heeft gezegd dat "de boodschap van Halbe nog staat".

En daar zit Halbe dan, door God en iedereen verlaten. De mannetjesmakers van de korte baan hebben hem verleid tot het uitspreken van een volstrekt onnodige leugen. Jeroen van der Veer doet het voorkomen of Poetin nooit spreekt over de grotere Russische wereld waar ook de Russische minderheden in de voormalige Sovjetrepublieken deel van uitmaken. Iedereen, inclusief hijzelf, heeft hem in de steek gelaten.

Zijn droombaan is ontaard in een nachtmerrie.

Voormalig VVD-kamerlid Arend Jan Boekestijn is commentator bij Dit is de Dag