Nieuwe Schoolstrijd in het klein

Politiek watcher en NPO Radio 1-presentator Jurjen van den Bergh bespreekt wekelijks met Sywert van Lienden in het programma De Nieuws BV wat er schuil gaat achter een kamervraag. Dat leidt tot een uitgebreide correspondentie tussen de beide heren. In deze wisselcolumn delen Jurjen en Sywert hun analyses.

Ha Sywert,

We behandelden deze week in onze Kamervragenrubriek een mini-schoolstrijd. Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu (Denk) vond een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, waarin onderbouwd werd dat studenten slechter scoren op hun examens tijdens de Ramadan. Hij wilde weten waarom Nederland daar niks aan doet, terwijl België en Groot-Brittannië dat bijvoorbeeld wel doen. Staatssecretaris Dekker (Onderwijs, VVD) zag het probleem niet. Als liberaal vindt hij dat het individu zelf verantwoordelijk is voor zijn keuze. Je geloof is je eigen zaak, zegt hij eigenlijk. Ook verwees hij naar de mogelijkheid om op belangrijke momenten in je leven de vastenperiode te verplaatsen. Een beetje liberaal lost dat pragmatisch op.

Dat is, denk ik, op veel beleidsterreinen te verdedigen. Sterker: dit is het bestaansrecht van de VVD. Maar juist op het gebied van onderwijs is er een geschiedenis om rekening mee te houden. In Nederland hebben we sinds de Schoolstrijd artikel 23 van de Grondwet, waarin geregeld wordt dat elke religieuze groep recht heeft op bekostigd onderwijs, onder verantwoordelijkheid van de regering. In 1917 werd hierover een zwaar bevochten compromis bereikt tussen alle stromingen die er toen in Nederland waren.

Karmavadische Hindoeïstische school

Het is de vraag of dat systeem in deze vorm zijn honderdste verjaardag haalt. Elke nieuwe stroming kreeg namelijk een plek in het onderwijslandschap. Met verrassende uitschieters als een Humanistische MAVO en een Karmavadische Hindoeïstische school. Dat terwijl Nederland steeds minder gelovig wordt en het onderwijs steeds meer gericht is op de vraag van leerlingen en ouders. Maar ja, door die schoolstrijd en de regelmatige aanwezigheid van het CDA in de regering bleef het systeem overeind en dat knelt soms.

Mede door de opkomst van het islamitisch onderwijs is het huidige systeem steeds meer ter discussie komen te staan. Aan de ene kant heb je liberale partijen als VVD en D66, die vinden dat een overheid neutraal moet zijn en dat deze religieuze herverkaveling ouderwets is. Aan de andere kant is er scepsis over islamitische scholen. Dragen ze bij aan de integratie en bieden ze goed onderwijs? Een derde stroming zegt simpelweg: het systeem loopt vast, omdat vraag en aanbod zo uit elkaar lopen. Dekker is bezig met een wetsvoorstel om het stichten van scholen anders te regelen.

Ongemakkelijk debat

Zo lijkt dit heilige huisje (pun intended) dus (deels) tegen de vlakte te gaan. Het doet mij onwillekeurig denken aan het ongemakkelijke debat over ritueel slachten. Kijk nog maar eens naar de duit die Dion Graus (PVV) indertijd in het zakje deed. Echt even terugkijken! Rituele slacht is ook een voorbeeld van een maatschappelijk vraagstuk (dierenleed) waar ineens een mogelijke Kamermeerderheid ontstond toen toen de islam in de mix werd gegooid..

In het geval van onderwijs lijkt het goed nieuws, want er staan veel mensen te popelen om nieuwe scholen te stichten en zij komen er momenteeel maar moeilijk tussen. Ik merkte dat zelf toen ik vorig jaar een project mocht leiden waarin we nieuwe scholen zochten voor Amsterdam.

Dekker mag niet doorschieten

Er is dus ruimte voor een ander onderwijssysteem. Een systeem dat meer uitgaat van de vraag van leerlingen, dan van de religieuze opbouw van de samenleving. Maar van de aanleiding voor deze meerderheid word ik wel een beetje onrustig.

Want laten we vooral niet vergeten wat de onderliggende bedoeling is van artikel 23: elke religieuze groep de vrijheid bieden om zonder overheidsinmenging een school te stichten. De liberaal Dekker mag wat mij betreft dan ook niet doorschieten. Geloof is misschien een privézaak, het beschermen van je pluriforme samenleving is de dure plicht van de overheid.

Hier moeten we nog eens over doorpraten!

Jurjen

Lees hier de laatste column van Sywert: 'CBS: psst politici, de inkomens stagneren'