Het gaat om de beschermingsconstructie stupid!

Wat ook niet hielp was dat de coalitie er geen geheim van maakte dat D66 en CU met tegenzin deze maatregel hadden opgenomen in het regeerakkoord. Zij namen de vrijheid om er zich van te distantiëren, terwijl zij wel het regeerakkoord hadden ondertekend. Het leverde potsierlijke tv-beelden op. Kabinetsleden stonden letterlijk te hakkelen voor het Catshuis.

Tot overmaat van ramp bleken ook nog eens verreweg de meeste economen kritisch. Waarom zou de Nederlandse belastingbetaler de buitenlandse belastingbetaler subsidiëren? Was het niet verstandiger om de vennootschapsbelasting nog meer te verlagen zodat ook het kleinbedrijf er voordeel van zou hebben. Ook de werkgelegenheidseffecten werden gerelativeerd.

Onderbelichte argumenten

Door al dit gestuntel bleven er een hoop argumenten en overwegingen onderbelicht. Zo wordt er al sinds 2005 gesproken over de afschaffing van de dividendbelasting. Het kan hier immers gaan om een dubbele belasting. Landen maken internationale afspraken om te voorkomen dat aandeelhouders twee keer belasting moeten betalen. In de meeste landen kunnen aandeelhouders daarom hun, in Nederland betaalde, dividendbelasting verrekenen met hun eigen belasting. Dat kan echter niet in alle gevallen. Sommige buitenlandse aandeelhouders zijn wel degelijk de pineut.

Een ander argument ten faveure van afschaffing is Europa. De EU zal in de toekomst geen discriminatie van binnenlandse en buitenlandse aandeelhouders meer toestaan. Nederland zal dus sowieso op termijn moeten handelen.

Er bleef ook nog een ander element onderbelicht. En dat was juist een argument dat de tegenstanders hadden kunnen gebruiken indien zij geen fervente voorstanders van beschermingsconstructies waren geweest.

Dat zit zo. Het ging de grote bedrijven namelijk helemaal niet zo om de fiscaliteit als zodanig, maar om het fiscaal compenseren van buitenlandse aandeelhouders voor de Nederlandse beschermingsconstructies die het Verenigd Koninkrijk niet kent.

Indien Unilever zijn hoofdkantoor naar Nederland verhuist geldt immers de Nederlandse beschermingsconstructie. Dat betekent niet alleen dat Unilever niet gemakkelijk meer kan worden overgenomen, maar ook dat aandeelhouders de waarde van hun aandelen zien dalen. Het betekent eveneens dat aandeelhouders een premie voor overname mislopen. Om hen te compenseren stelt het kabinet voor om de dividendbelasting af te schaffen.

Beschermingsconstructies

Om het kabinetsvoorstel op zijn waarde te schatten zullen wij dus ook iets moeten vinden van beschermingsconstructies. In het Rijnlandse model wordt niet alleen gekeken naar de belangen van de aandeelhouders, maar ook die van de werknemers en het lange termijn belang van het bedrijf.

In dit model worden beschermingsconstructies op prijs gesteld, omdat die proberen te voorkomen dat een bedrijf wordt overgenomen door een partij die alleen gericht is op veel winst op de korte termijn. En vervolgens het bedrijf kaalgevreten weer verkoopt. Sprinkhaan-kapitalisme leidt niet tot duurzame waardencreatie, is de gedachte.

Op zichzelf is die gedachte niet zo vreemd. Sprinkhanen bestaan en er kunnen ook vitale nationale belangen in het geding zijn die geschaad kunnen worden als sleutelsectoren in buitenlandse handen komen.

Management

Het probleem is echter dat het zittende management eveneens grote belangen heeft bij beschermingsconstructies. Zij moeten immers in geval van een overname vaak hun koffers pakken. Dat is geen probleem als het management uitstekend zijn werk heeft gedaan. Dat is echter niet altijd het geval. Was het management van Akzo zo briljant? Was het niet beter geweest als Akzo wel was overgenomen en een nieuw management had aangesteld?

Wat de zaak er niet beter op maakt is dat het kabinet ook nog eens met plannen rondloopt om de beschermingsconstructies nog verder te verstevigen. Bescherming tegen overnames kan immers grote bedrijven lui en log maken. Indien zij zich veilig wanen, gaan zij misschien wel minder goed presteren. Philips en ABN Amro werden bijvoorbeeld naar binnen gekeerde conglomeraten met veel bureaucratie.

Het is helemaal onwenselijk als de staat zelf een beschermingsbeleid gaat voeren. Laat het over aan private partijen. Hun advocaten kunnen hun zaak bepleiten bij de Ondernemingskamer. Uit onderzoek blijkt bovendien dat aandeelhouders zelden een doorslaggevende rol spelen.

Afschaffing van de dividendbelasting lijkt mij in de EU op termijn onafwendbaar maar gebruik het niet als argument om beschermingsconstructies te compenseren.