Stikstofcrisis is geen politieke crisis

Want meestal ben ik op maandagavond vergeten waar mijn column een week geleden over ging. Ik reken erop dat uw geheugen ook zo werkt.

'Smeergeld' genoeg

Nu dan de uitleg. De stikstofcrisis is drieledig: natuurgebieden gaan naar de ratsmodee, de bouwproductie valt stil in tijden van woningnood en boerenbedrijven worden in hun bestaansrecht bedreigd. Iedereen in de coalitie erkent al deze problemen en wil er wat aan doen.

Dat is essentieel. Uiteraard worden natuur- en boerenbelangen door de partijen anders gewogen, maar er is een belang dat samenbindt: de woningbouw. Niets doen is dus geen optie en gelukkig zit de schakist ook nog eens aardig vol. 'Smeergeld' genoeg om politieke ongemakken af te kopen.

Handkusjes naar de achterban

Wat ook enorm scheelt is dat de stikstofcrisis van 'buitenaf' komt. Het was namelijk een rechterlijke uitspraak waardoor het oude beleid in het gezicht van het kabinet ontplofte. Een gevalletje overmacht dus. Boos worden op een coalitiegenoot heeft in zo’n geval geen enkele zin. Tenzij een van de vier coalitiepartijen de crisis benut om zoals dat heet, 'het eigen verkiezingsprogramma uit te voeren'. Dat wordt niet gepikt.

Dat verklaarde de woede toen D66 voorstelde de veestapel te halveren. Sindsdien werken coalitietop en kabinet redelijk eendrachtig samen. En die verbale aanvaringen tijdens de behandeling van de landbouwbegroting dan? Ach, dat zijn handkusjes naar de eigen achterban: 'We vergeten jullie echt niet, hoor!' Niets van aantrekken dus.

Wel uitvoeringsproblemen

Tel daar ook nog bij op dat voor vier op de tien boeren stoppen bespreekbaar is, mits er een goede financiële regeling komt (bleek recent uit een enquête van de NOS, uitgevoerd onder lezers van vakblad Nieuwe Oogst). Het beeld dat de boerenstand onder dwang moedwillig een kopje kleiner gemaakt wordt, is dus overtrokken. Op vrijwillige basis moet er het nodige te bereiken zijn. Naast stoppen behoren verhuizen en het verduurzamen van stallen met overheidssteun ook tot de mogelijkheden.

In Den Haag komen ze er dus wel uit. Ik voorzie overigens wel uitvoeringsproblemen. Zo vrees ik dat het voor betrokken boeren nog lang gaat duren voordat ze te horen krijgen of er nog toekomst is voor hun bedrijf. En dan heb ik het nog niet gehad over alle juridische complicaties die als snel bij dit soort processen de kop op duiken. Maar dit is wat anders dan coalitiesplijtende ruzies.