Waarom Wopke Hoekstra zich zorgen moet maken

Saai en daarom sexy, dat is zo'n beetje de charme van Nederlandse ministers van Financiën. Het zijn over het algemeen keurige kerels die scherp op onze centen letten. Nederlanders waarderen dat. Het is een van de redenen waarom Wopke Hoekstra op pole position ligt om de afzwaaiende Sybrand Buma op te volgen. Precies daarom moet Hoekstra zich zorgen maken.

Op deze woensdag gehaktdag presenteerde de Rekenkamer namelijk de jaarlijkse "Staat van de Rijksverantwoording." Of in normale mensentaal; het schoolrapport van dit kabinet. Wat blijkt? Kroonprins Hoekstra heeft zijn zaakjes helemaal niet zo netjes op orde als we graag zouden zien. Hij kreeg nog net geen tik op de vingers, maar werd wel streng toegesproken door die ietwat saaie schoolmeester.

Belastingeuro’s

Ieder jaar kijkt die rekenkamer hoe ons belastinggeld is besteed. Als onverbiddelijke accountants van de regering gaan ze de inkomsten en uitgaven na. Ook checken ze of het parlement van al die geldstromen op de hoogte is en of dat geld op een wettelijk toegestane manier is uitgegeven. Zelfs de effectiviteit van iedere euro belastinggeld wordt gemeten.

Het kabinet haalt dit jaar met de hakken over de sloot een voldoende. Het scheelde zelfs maar 0,07% of Hoekstra had daadwerkelijk een tik op zijn vingers gekregen. Bijna een procent van zijn Rijksjaarrekening was niet op orde of gewoon onvoldoende. Dat gaat direct over miljarden euro's. Miljarden euro's die jij en ik aan belasting hebben betaald.

Niet alleen Hoekstra krijgt kritiek. Slechts drie ministeries hebben volgens de Rekenkamer "voldoende vooruitgang" geboekt. Ook wordt kritisch naar het parlement gekeken. Onze Kamerleden moeten bijvoorbeeld concretere doelen stellen als extra geld wordt uitgegeven. Alleen zo kunnen ze zien of iedere belastingeuro goed wordt uitgegeven.

Is het erg?

Je kunt je natuurlijk afvragen hoe erg dit is. Wie radio, tv en kranten volgt krijgt het idee dat het allemaal wel meevalt. Hoogstens zijn er berichten over geld dat niet wordt uitgegeven, dat klinkt niet direct dodelijk. Toch fronsen je wenkbrauwen als je bedenkt wat dat precies betekent: We hebben meer belasting betaald dan nodig was, dat is geen prettige boodschap.

Sterker nog, eigenlijk had dit rapport al een onvoldoende moeten zijn voor Rutte III. Als de rekenkamer met de methode van volgend jaar zou rekenen was de jaarrekening zelfs afgekeurd. De examinatoren zijn daarom hard, met zinnen als; "Het parlement kan op grond van de jaarverslagen van de ministers dus niet weten of de beleidsdoelen gerealiseerd zijn" of "Wij zien in 2018, met andere woorden, geen verbetering - eerder een verslechtering."

Wie de 74 vellen papier doorleest leert een hoop. Bijvoorbeeld dat het afgelopen jaar niet 900 miljoen euro extra aan defensie is besteed, maar voor 300 miljoen is bezuinigd. De 1,2 miljard wordt nu bewaard voor later. Daarvan is de vraag hoe te controleren is of dat geld dan wel doelmatig wordt uitgegeven. Het is slechts een van een lange lijst voorbeelden.

Wakker liggen

Het lijken mij zaken om wakker van te liggen. Het kabinet is zelfs letterlijk gewaarschuwd dat als het op dezelfde voet doorgaat volgend jaar op de vingers wordt getikt. Ook Kamerleden zouden niet rustig achterover moeten leunen. Zij kunnen lezen dat ze over miljoenen euro's te laat of onvolledig geïnformeerd zijn door dit kabinet.

Maar het meest zou ik wakker liggen als ik Wopke Hoekstra was. Als minister van Financiën ben je niet per definitie populair. Je krijgt alleen waardering als je scherp op de centen let. Dit rapport zet daar grote vraagtekens bij. Zo'n boodschap zou als een donkere wolk boven de kroonprins van het CDA moeten hangen.

Ik zie daarom enorm uit naar komende dinsdag, wanneer de Kamer hierover debatteert. Helaas ben ik een van de weinigen. Of zoals Hoekstra het zelf deze woensdag zei: "Ik weet: het is niet bepaald een sexy onderwerp, niet een onderwerp waarmee je kunt scoren in de media. Maar het is wel een onderwerp dat van groot belang is." Dat ben ik roerend met hem eens.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.