Verleen de Britten nog een keer uitstel

Het probleem is dat nog lang niet zeker is dat de House of Lords, de Britse Senaat, hier ook mee instemt. Het is immers mogelijk dat de tegenstanders van de uitstelwet zouden kunnen besluiten om te gaan filibusteren.

De deftige Lords gaan dan telefoonboeken voorlezen en de zaak zo vertragen dat het reces op 9 september aanbreekt zonder dat de House of Lords heeft gestemd over de uitstelwet. De komende dagen worden dus heel spannend. Sommige experts houden er zelfs rekening mee dat de House of Lords het hele weekend doortijgert tot maandag 9 september.

Contraproductief

Het is ook mogelijk dat de tegenstanders van de uitstelwet in het Hogerhuis dit niet aandurven. Ook zij moeten gezien hebben hoe zwaar de Conservatieve kamerleden, die voor de wet hebben gestemd, zijn gestraft. Onder hen bevinden zich maar liefst negen voormalige ministers, onder wie kleurrijke en buitengewoon ervaren en competente politici als Kenneth Clarke en de kleinzoon van Churchill, Nicholas Soames.

De beslissing van Boris Johnson om al die voorstemmers uit de fractie te zetten, werkte dus contraproductief. De disciplinering pakte uit als een aanmoediging. De Politics of Fear van Dominique Cummings, adviseur van Boris Johnson, werkte dus averechts uit.

Stel nu dat het toch lukt om de uitstelwet door twee Kamers te krijgen. Dan nog is het mogelijk dat Boris weigert om de handtekening van de Queen onder de wet te vragen, het zogenaamde contraseign, maar dat zou totaal onverantwoordelijk zijn. Als hij dat niet aandurft, heeft hij alleen nog het instrument van de verkiezingen om weer te proberen een meerderheid te krijgen.

Uitstel

Boris heeft echter tweederde meerderheid in beide Huizen nodig om verkiezingen uit te schrijven. Labour geeft alleen steun als de uitstelwet door beide Huizen is aanvaard. Dat zou betekenen dat Boris de verkiezingen in moet gaan met een uitstel en dat is nu precies wat hij niet heeft beloofd. Hij zei namelijk steeds: ‘Brexit without a deal, no ifs, no buts’. Als Boris dus uitstel aan zijn broek krijgt, zal de Brexit Partij van Nigel Farage goede zaken doen.

Het is ook nog mogelijk dat Boris via een gewone wet en dus via een gewone meerderheid probeert verkiezingen uit te schrijven. Welke partij gaat hem daar echter aan helpen? De 10 zetels van de DUP zijn in ieder geval niet meer genoeg.

Nederlands belang

Hoe het ook zij, laten we er nu eens van uitgaan dat de uitstelwet het toch redt. Wat moet de EU dan doen? Moet zij mild zijn en daarmee instemmen? Steeds meer Europese regeringen voelen weinig aandrang om de Britten ter wille te zijn. De Franse president Macron lijkt er niet veel voor te voelen. En dan te bedenken dat een EU besluit om in stemmen met uitstel alleen met unanimiteit kan worden genomen.

Toch is het een Nederlands belang om uitstel te verlenen. In de eerste plaats biedt uitstel de kans dat Brexit wordt teruggedraaid of dat er een ordelijke Brexit plaatsvindt. Beide zijn in het belang van ons land. Nederland heeft omvangrijke handelsbelangen met het Verenigd Koninkrijk en die willen wij graag zo goed mogelijk trachten te behouden.

Brits belastingparadijs

Wij zijn er ook niet bij gebaat als de Britse regering na Brexit een belastingparadijs begint. In het geval van geen Brexit kunnen we dat voorkomen. In het geval van een ordelijke Brexit misschien.

Daar komt nog bij dat Nederland nu al twee keer door Frankrijk en Duitsland in het stof heeft moeten bijten bij de verdeling van internationale posten. Eerst Timmermans en toen Dijsselbloem. Nederland heeft eigenlijk gewoon een Brits lidmaatschap van de EU nodig om tegenwicht te geven tegen de Frans-Duitse as. Dat kan alleen via een uitstel dat heel misschien leidt tot afstel. Ten slotte hebben wij de Britten nodig om tegenwicht te geven aan het Frans-Duitse protectionisme.

Drie maanden

Het zou echter onverstandig zijn om dit uitstel te verlenen zonder voorwaarden. Het is verstandig om het uitstel te beperken tot drie maanden. Vervolgens zou men van de Britten kunnen eisen dat tijdens deze drie maanden Britse verkiezingen plaatsvinden of een tweede referendum in de hoop dat er dan een legitimatie wordt verkregen voor het intrekken van Brexit of een ordelijke Brexit.

Het is echter zeer de vraag of alle EU-lidstaten hiertoe bereid zijn. Macron kan dwarsliggen maar dat geldt ook voor Orban van Hongarije. Orban zou bijvoorbeeld zijn goede vriend Poetin een dienst kunnen bewijzen door uitstel te vetoën.

We zijn er dus nog lang niet. Geloof het of niet, het Brexit spel is nog maar net op de wagen.

Arend Jan Boekestijn is historicus en oud-VVD-Kamerlid