Uit huis gezet door hennepconvenant: 'Als ik dit zie springen de tranen in mijn ogen.'

Beluister de reportage terug:

We hoeven de deur niet te openen want die hangt al uit zijn sponningen. De badkamer is een ravage, de badkuip is er helemaal uitgetrokken. Het is voor het eerst dat Kerkenaar weer terug is in zijn oude huis. "Als ik dit zie springen de tranen in mijn ogen."

"Het was 's morgens, ik lag nog in bed," zegt Kerkenaar. "Politie aan de deur, naar den Bosch gebracht. Na anderhalve dag wist ik nog niet eens waarvoor ik daar zat."

Als er hennep of harddrugs in je woning wordt aangetroffen, wordt je strafrechtelijk vervolgd. Je krijgt een boete of een gevangenisstraf, maar er gebeurt nog meer. De burgemeester kan het pand met een beroep op het bestuursrecht maximaal een jaar dichtspijkeren, om overlast te bestrijden en 'de loop eruit te halen.' Dat gebeurde ook bij de woning van Kerkenaar. Alleen waren het niet zijn drugs, en werden de drugs niet in zijn woning aangetroffen. Maar hij verloor er wel zijn verblijfsplaats en zijn werk door, want Kerkenaar had een café in het pand. "Geen inkomen, meer, geen woning, dan ga je dus failliet."

Strafrecht én bestuursrecht

Het Openbaar Ministerie begint geen strafzaak tegen Kerkenaar, hij wordt niet vervolgd. Maar daarmee heeft hij zijn huis en werk nog niet terug. Bij de bestuursrechter krijgt Kerkenaar gelijk. Burgemeester Buijs-Glaudemans van Oss moet haar huiswerk beter doen, er moet een nieuw besluit komen. Maar de burgemeester gaat in beroep en Kerkenaar verliest uiteindelijk bij de Raad van State: zijn woning krijgt hij niet terug.

Daarmee is een nieuw probleem geboren: met de bank. De Rabobank wil geld zien. "Het gaat ze er niet om of je de hypotheek kunt betalen, het gaat ze om het principe. Ze willen geen hypotheek verstrekken aan een drugsdealer." Michel Vols, adjunct-hoogleraar openbare orderecht aan de Rijksuniversiteit Groningen beaamt: "Vaak gaat er een afschrift van het besluit de woning te sluiten naar de bank: die gaat dan de hypotheek opeisen. En dan zit je zonder woning én moet je direct de lening terug gaan betalen. Dat is vaak niet mogelijk dus word je woning geveild en heb je een restschuld."

Een zwarte lijst

En dan is er nog de zoon van Kerkenaar. Hij woont op dat moment in bij zijn vader, wordt ook uit huis gezet, en gaat zwerven, want een woning krijgt hij niet. Want ook woningcorporaties hebben in hun algemene voorwaarden opgenomen dat huurders bij oneigenlijk gebruik uit hun woning gezet kunnen worden. Daarnaast kunnen ze op een zwarte lijst terecht komen, waardoor ze geen andere woning kunnen krijgen, vaak voor een periode van 3 jaar. Het overkwam ook de zoon van Kerkenaar. Michel Vols: "Ik kan dat vaak moeilijk uitleggen aan mensen die hun huis verliezen."

Alle betrokken organisaties, dus woningcorporaties, energiebedrijven, belastingdienst en UWV, politie en gemeente werken samen om bewoners die een wietplantage in hun woning hebben te bestrijden. Dat doen ze in een hennepconvenant. Recente cijfers ontbreken, maar tien jaar geleden werden al in meer dan de helft van de gemeenten hennepconvenanten afgesloten. Nu heeft waarschijnlijk vrijwel elke gemeente in Nederland een hennepconvenant. De veronderstelde voordelen zijn samenwerking, maar de praktijk is weerbarstig.

Woningcorporaties als politieagent

"Woningcorporaties zijn niet opgericht om criminaliteit te bestrijden. Daar zijn ze terughoudender in dan de politie", zegt Marc Schuilenburg van de faculteit strafrecht en criminologie van de Vrije Universiteit. "Je krijgt wrijving, frustratie en wantrouwen. En verwijten over en weer. Bijvoorbeeld dat de politie te weinig doet. Dan gaat de woningbouwvereniging anekdotes vertellen aan de politie om hen te verleiden: 'vorige week troffen we een plantage aan van zoveel kilo, de grootste tot nu toe!' De Politie moet dus overgehaald, geënthousiasmeerd worden om bij burgers aan te bellen en te kijken of daar een hennepplantage aanwezig is."

Soms leidt het beleid om corporaties in te zetten als politieagenten tot ruzies. Onlangs vochten twee Eindhovense woningcorporaties tot aan de Raad van State een gevecht uit met een burgemeester. Die wilde een aantal woningen sluiten als signaal aan de buurt, maar de corporaties waren daartegen omdat zo'n woning dan langdurig niet beschikbaar is voor een andere huurder. Marnix Norder, voorzitter van Aedes, branchevereniging van woningcorporaties, waarschuwt de politie. "Ga dan niet elkaar zitten pesten met het dichtspijkeren van woningen want dat levert niets op. Je wil dat we samenwerken en wat jij doet is straffen."

Totaal onrechtvaardige

Onderzoekers Schuilenburg en Vols twijfelen aan de werking van hennepconvenanten: er is geen enkel bewijs voor. Vols: "Het aantal hennepplantages neemt niet af. Integendeel: het probleem van hennepplantages in woonwijken blijkt steeds groter te worden. Is dit dan een effectieve methode, zeker als je weet hoe ingrijpend deze bevoegdheid is? Mensen worden dakloos gemaakt."

Corn Kerkenaar zag zich gedwongen zijn huis ver onder de marktprijs te verkopen. "Een prijs waarvan ik net mijn hypotheek kon aflossen." Na de verkoop brandt Kerkenaars huis af. Waarschijnlijk gesticht door jongeren uit de buurt die de verlaten woning als hangplek gebruikten.

Maar Kerkenaar procedeert door. Hij gaat naar het Europese Hof voor de rechten van de Mens. "Al kost het me mijn hele vermogen, ik grijp alle mogelijkheden aan om gelijk te krijgen. Omdat die wet totaal onrechtvaardig is."