‘De Kamer van Koophandel moet meer doen aan fraudebestrijding’

Bij illegale trustkantoren is er vaak sprake van honderden bedrijven op hetzelfde adres, waarvan een aantal malafide is. Bij de KvK is er geen limiet op het aantal inschrijvingen op één locatie, waardoor het minder snel gedetecteerd kan worden, volgens hoogleraar Lokin. Gerard Spierenburg: "Ik vind het bijzonder dat er nergens een belletje gaat rinkelen bij de Kamer van Koophandel op het moment dat honderden bedrijven zich op één locatie vestigen. Dan moet je extra alert zijn."

Uit een rapport van SEO Economisch Onderzoek van vorig jaar blijkt dat illegale trustdienstverlening toeneemt. Naar schatting bevindt 15 procent van deze sector zich in de illegaliteit. Manuel Lokin: "In 2019 is het allemaal wat aangescherpt en we zien een teruggang in partijen die zo’n trustvergunning hebben. Terwijl we geen teruggang zien in het aanbod." Trustdienstverlening houdt in dat een trustkantoor werkzaamheden overneemt van een bedrijf. Bedrijven kunnen zich bijvoorbeeld inschrijven op het adres van een trustkantoor. Een trustkantoor faciliteert dan een vestigingsadres en onderdelen van de bedrijfsvoering.

Om trustdiensten te mogen verlenen is een vergunning van De Nederlandsche Bank nodig. Deze trustkantoren hebben expliciet een poortwachtersfunctie en moeten toezien op de integriteit van de cliënt. Zo moeten zij bijvoorbeeld melding maken als een bedrijf wordt misbruikt voor witwassen, terrorismefinanciering en belastingontduiking.

Essentiëlere rol KvK

Ook als meerdere turboliquidaties op hetzelfde adres plaatsvinden zou de KvK dit kunnen detecteren en doorgeven aan opsporingsinstanties voor verder onderzoek, aldus hoogleraar Lokin. Een turboliquidatie is een constructie waarbij een bedrijf waar geen geld meer in zit snel wordt ontbonden. Malafide bestuurders kunnen deze constructie misbruiken, volgens Lokin: "Je kan heel makkelijk een onderneming met veel schulden, maar geen baten, meteen uitschrijven." Door steeds opnieuw een bedrijf op te richten en het te turboliquideren, hebben schuldeisers het nakijken. "Je kunt een systeem implementeren bij de KvK waardoor het aantal turboliquidaties op een locatie inzichtelijk wordt."

Zowel bij illegale trustdienstverlening als bij turboliquidaties heeft de KvK de informatie in handen om deze malafide praktijken te detecteren. Nieuwe wetgeving zal er echter voor zorgen dat meer informatie in het Handelsregister van de KvK afgeschermd wordt. Hierdoor wordt de rol van de KvK in het signaleren van malafide praktijken steeds essentiëler, stellen hoogleraar Manuel Lokin en Gerard Spierenburg van de Consumentenbond.

Kamervragen over rol KVK: 'Zij moeten signaleren'

De KvK laat weten geen inhoudelijke reactie te kunnen geven, omdat zij slechts een uitvoerende taak hebben. Om te onderzoeken of de KvK een grotere signaleringsfunctie voor zijn rekening kan nemen gaat CDA Tweede Kamerlid Inge van Dijk Kamervragen stellen: "Als je iets wil detecteren of iets wil doen moet je in het begin van het proces zitten en dat is vaak bij de KVK. Zij moeten signaleren, zij moeten weten waar ze die signalen neer kunnen leggen en op basis daarvan moet het vervolgonderzoek plaats kunnen vinden."

In de podcast komt een ouder echtpaar aan het woord. Zij zijn voor meer dan 2500 euro opgelicht door een malafide loodgieter. Meneer van der Weg: "Het is vreselijk veel geld. Daar hebben we heel hard voor moeten werken, voor dat soort bedragen.” Na betaling krijgt het echtpaar een factuur waarop een KVK-nummer staat. Mevrouw van der Weg: "Ze hebben keurig een adres." Op dit adres blijkt een villa gevestigd waar op papier meer dan 200 bedrijven gevestigd zijn, maar in praktijk nauwelijks bedrijvigheid plaatsvindt.

De eigenaar van de villa blijkt Vadim B. te zijn. Zijn trustvergunning werd jaren geleden al afgenomen door De Nederlandsche Bank, maar toen ging hij er op illegale wijze mee door. Ook werd hij in verband gebracht met valsheid in geschrifte, mensensmokkel, belastingontduiking en witwassen. Na een internationale opsporingsoperatie viel de FIOD zijn trustkantoor in 2016 binnen, destijds werd zeven miljoen euro en een luxe Bentley limousine in beslag genomen.