Mazelen-epidemie in Oekraïne

De epidemie komt op het moment dat Oekraïne een grootscheepse hervorming doorvoert in de gezondheidszorg, geïnitieerd door minister Ulana Soeproen: de zorg moet op Europese leest geschoeid.

Een kwarteeuw lang werden ziekenhuizen en het onderwijs aan medici verwaarloosd, waardoor corrupte om zich heen grijpt en dokters amper weten hoe ze patiënten moeten behandelen. De consequenties: diep wantrouwen in publieke ziekenhuizen, dokters en vaccinaties.

Lviv

De epidemie is het grootst in de regio Lviv, in het westen van Oekraïne. Daar is slechts zo’n 85 procent van de inwoners gevaccineerd. Ter vergelijking: Wereldgezondheidsorganisatie WHO beschouwt het infectiebeleid succesvol als de vaccinatiegraad 95 procent is, zoals dat in Nederland en de meeste West-Europese landen het geval is.

Op scholen in Lviv heerst het taboe. “Onze leraren praten niet over mazelen omdat ze bang zijn dat er paniek uitbreekt onder ouders”, aldus de 16-jarige Vira. Andrej, 12 jaar, heeft zelfs nooit van vaccinaties gehoord, ook niet toen hij zelf de mazelen kreeg. “Er was paniek. Mijn ouders waren in shock. En ik was boos, want ik wilde naar school.”

Halina, moeder van twee kinderen (met zoon Roman, foto: Henriëtte Klijnstra) die net hersteld zijn van de mazelen, legt uit waarom ze haar kinderen niet vaccineerde. "Informatie van ons ministerie moeten we dubbelchecken. Voor hen is zorg bizniz. Ik wil daar geen deel van uitmaken." Ook acht ze haar huisarts niet capabel: "Zij raadde antibiotica aan, wat niet helpt tegen de mazelen. Ik kan mijn dokter niet vertrouwen." Dus zocht Halina uitkomst op internet, waarna haar conclusie was dat vaccinaties autisme kunnen veroorzaken. "Mijn kinderen hebben de ziekte goed doorstaan. En nu zijn ze voor hun leven immuun."

Laag salaris

Dokter Alla, huisarts in een middelgrote praktijk, klaagt op haar beurt over haar schrijnend lage salaris. "Ik heb een tweede baan nodig om te kunnen overleven. De meeste dokters doen dat." Volgens haar een belangrijke reden dat veel dokters hun professie niet kunnen uitoefenen.

Minister Soeproen, een tot Oekraïense genaturaliseerde Amerikaanse, erkent de problematiek. "Dokters werden hetzelfde betaald als de minstverdienende overheidsmedewerkers en dat is de afgelopen kwarteeuw niet veranderd. Veel dokters kiezen er dus voor geld te verdienen aan hun patiënten." Dat varieert van clandestiene betalingen voor behandelingen tot het spekken van eigen privé-ziekenhuizen met staatsbudget.

Hoewel veel van de hervormingen die de regering na de Majdanrevolutie (2014) beloofde zijn mislukt, wordt de ‘med-reform’ van minister Soeproen gezien als het laatste bastion. Ze stelde een ziekenfonds in waaruit dokters worden betaald per patient en per behandeling, in plaats van een vast (extreem laag) salaris uit een uitgekleed staatsbudget. Dat vergroot de onderlinge competitie en - bij het maximaal aantal patiënten - verviervoudigt hun salaris. Ook mogen Oekraïners sinds kort hun eigen huisarts kiezen, in plaats van dat ze verplicht gebruik moeten maken van hun districtsdokter. Inmiddels hebben 24 miljoen Oekraïners de keuze voor hun eigen huisarts gemaakt.

Europa

Het Associatieverdrag met de Europese Unie heeft samenwerking met Europese zorg-instellingen en de farmaceutische industrie vergemakkelijkt. Zo komt een deel van de vaccins tegen de mazelen uit België, die - volgens minister Soeproen - beduidend beter zijn dan de Russische die voorheen werden gebruikt.

De afgelopen jaren heeft Oekraïne weliswaar een flinke inhaalslag gemaakt met vaccineren van jonge kinderen: van 30% in 2016 tot tegen de 90% (landelijk) nu. De achterstand van de afgelopen tien jaar moet echter nog worden ingelopen.
Voor enkele regio’s, waaronder de provincie Lviv, kondigt minister Soeproen tegenover ReporterRadio een ‘speciale operatie’ aan. "Zoals in het leger. We gaan met mobiele teams van school tot school. En dan vaccineren."

Vanavond om 19 uur in Reporter Radio 'Mazelen-epidemie in Oekraïne'