Lidl en Jumbo verkopen tomaten van Spaanse uitbuitplantages

Het radioprogramma ging op onderzoek uit naar aanleiding van een documentaire van de Duitse omroep RBB. Uit die documentaire bleek dat de tomaten die onder slechte omstandigheden geplukt worden in Duitse supermarkten terecht komen. In samenwerking met internationaal onderzoekscollectief Lost in Europe kwam Argos erachter dat deze tomaten ook in Nederland bij Jumbo en Lidl worden verkocht.

Arbeiders zijn de dupe

De misstanden vinden plaats in de Spaanse provincie Almería. Hier worden per jaar honderden miljoenen kilo’s tomaten geproduceerd voor de export. Deze tomaten worden geplukt door veelal Afrikaanse arbeidsmigranten zonder verblijfsdocumenten. Hierom hebben zij vaak ook geen arbeidscontract.

Voor een uurloon van vier euro moeten de arbeidsmigranten gemiddeld zeventig uur per week op de plantages werken. Daarbij leven ze in aan elkaar getimmerde huisjes van afvalhout en plastic en hebben ze geen toegang tot stromend water. "Waar voedsel wordt geproduceerd, wordt vaak gedrukt op de kosten. En daar zijn arbeiders de dupe van", vertelt Eline Achterberg, expert bij Oxfam Novib op het gebied van arbeids- en mensenrechten in de voedselindustrie.

‘We zijn geschrokken’

Lidl en Jumbo geven aan de situatie in Zuid-Spanje zeer serieus te nemen: “We zijn erg geschrokken van de leef- en arbeidsomstandigheden die worden geschetst”, aldus een woordvoerder van Jumbo. De supermarktketens zeggen in gesprek te gaan met BioSabor, de desbetreffende coöperatie. Albert Heijn, Plus en Coop – de andere drie grootste supermarkten in Nederland – melden geen tomaten van deze partij te verkopen.

Anti-wegkijkwet

Om ervoor te zorgen dat bedrijven meer verantwoordelijkheid gaan nemen voor de inachtneming van mensen- en arbeidsrechten, heeft Europarlementariër Lara Wolters twee jaar geleden de initiatiefwet Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) ingediend: "Je moet je als bedrijf gaan bezighouden met de mensenrechten- en milieuschendingen die in jouw keten kunnen voorkomen."

Als de zorgplicht van een bedrijf niet goed in elkaar steekt en het bedrijf als gevolg hiervan schade veroorzaakt of eraan bijdraagt, kan dat met deze wet juridische gevolgen hebben, vertelt Wolters: "Dan kun je een boete verwachten of aansprakelijk worden gesteld door de rechter." Inmiddels heeft de Europese Commissie het idee overgenomen en gaat er onderhandeld worden over de concrete invulling. In mei wordt het voorstel in het parlement in stemming gebracht.