Eerste Nederlander wint prestigieuze oeuvreprijs voor onderzoek naar kinderen en taal

De prijs staat misschien niet op de voorpagina van de krant, maar is wel degelijk groots. Chomsky, de voorganger van Fikkert, stond bekend om zijn transformationeel-generatieve benadering en hij was een grote stimulans voor het onderzoek naar taalverwerving. Al heeft hij dat onderzoek zelf nooit uitgevoerd. "Wel maakte hij er theorieën over", zegt Fikkert. "Dit soort onderzoek is wat ik met name doe."

Kinderen en taal

Fikkert is onderzoeker en hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en ontvangt de Lifetime Achievement Award voor linguïstisch onderzoek. Maar welk onderzoek is dat dan precies?

De hoogleraar onderzoekt al 35 jaar lang hoe kinderen taal leren. Fikkert begon haar onderzoek door te luisteren naar wat kinderen zeggen vanaf het moment dat zij beginnen te spreken. "Ik zag dat er best veel systematiek in zit, maar wat betekent dat dan voor de waarneming van kinderen?"

Fikkert verplaatste haar onderzoek naar het eerste babylab van Nederland, aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Door tweejarige kinderen plaatjes voor te leggen op een 'eye-tracker', wordt er bekeken wat ze doen. Daarnaast wordt er getest of ze woorden nog herkennen wanneer je ze laat horen zoals zij ze uitspreken. "Af en toe doen ze dat", zegt Fikkert.

TOS

"We weten dan hoe die woorden in dat hoofd van een kind opgeslagen liggen. Hoe je die woorden opgeslagen hebt, bepaalt hoe snel je woorden weer terugvindt in een conversatie."

Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebben mogelijkerwijs andere representaties, legt Fikkert uit, waardoor het hen meer tijd kost om die woorden te vinden en zij telkens een klein stukje achterlopen. "Met één woord gaat dat nog. Maar als je er meerdere hebt, dan loop je zo ver achter dat je het gesprek niet meer kan begrijpen."

Men weet nog niet precies hoe de representaties van kinderen met TOS eruitzien. "Daar is meer onderzoek voor nodig", vertelt Fikkert. "Wel weten we dat ze het een beetje anders doen, maar je kan niet direct in hoofd kijken." Momenteel is er een aanvraag ingediend, waarbij kinderen die nog nauwelijks spreken geholpen worden door een specifiek aanbod te bieden dat past bij wat zij zelf kunnen zeggen. "Daarmee kunnen ze hun woordenschat opbouwen. De eerste resultaten zijn heel positief."

Reconstructie

"Taal is zo speciaal, maar we weten zelf niet meer hoe we dat geleerd hebben. Zo ver gaat ons geheugen niet", zegt Fikkert. "Ik probeer dat daarom te reconstrueren."

Onderzoeker en hoogleraar Fikkert neemt de onderscheiding op 11 oktober in Londen in ontvangst.