Criminelen hebben vrij baan op huurmarkt

Hennep

Bij binnenkomst roept Alex Vooren triomfantelijk of we willen zien wat er gebeurt als een pand wordt gehuurd met valse papieren. Een nette galerijwoning is veranderd in een soort bouwkeet. Er staat een laag water op de vloer en aan de muur zijn latten getimmerd. In de hoeken van de kamers staan potten met aarde en dode planten.

“Dit appartement is gehuurd met valse papieren”, begint Vooren van de stichting Verhuur Veilig. “Het is eigenlijk vrij simpel: je draait loonstroken uit, zet er een willekeurig bedrijf bij en gooit er een loonnummer op”, vertelt Vooren terwijl we in de dampen van een ontmantelde hennepkwekerij zitten. Vooren doet onderzoek naar woonfraude voor wooncorporaties, pandeigenaren en makelaars.

Verhuurmakelaars vragen huurders om inkomensdocumenten om een garantie te hebben dat de huur betaald kan worden. Criminelen die een huis willen huren, kunnen vaak geen officieel document overleggen. Inkomsten uit een hennepkwekerij staan immers niet op een loonbriefje. Daarom worden die gegevens vervalst. De makelaar heeft vervolgens de taak om dat te controleren.

Poortwachters

“De makelaar is eigenlijk een poortwachter”, zegt rechercheur Arno van Leeuwen van de Politie Amsterdam. “Maar makelaars controleren niet goed genoeg. Wij zien vervolgens dat documenten vervalst zijn.”

Er zijn makelaars die uit onwetendheid niet goed controleren, maar ook bemiddelaars en makelaars die doelbewust verhuren aan criminelen. Van Leeuwen vervolgt: “Als een woning eenmaal in het criminele circuit zit, dan blijft ie dat vaak ook. Dat komt door malafide bemiddelaars en makelaars. Wij kennen er 20 à 25 in Amsterdam en het lukt ons onvoldoende om dat te stoppen.”

In Nederland worden naar schatting 50.000 woningen door criminelen gebruikt of bewoond, bleek eerder dit jaar uit een rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Nederlands ministerie van Justitie en Veiligheid (WODC). Dat het probleem in Nederland groot is, weet Alex Vooren al jaren. “Wij pakken er per week wel drie of vier met vervalste papieren.” Dat komt neer op zo’n 10 procent van alle controles die Verhuur Veilig uitvoert. De stichting van Vooren komt in actie als het mis is gegaan, maar veel liever werken ze preventief met trainingen en voorlichting. Al kan geen training op tegen regelgeving, dat ontbeert de sector nu volgens Vooren.

Iedereen makelaar

“Iedereen kan zich makelaar noemen”, zegt Vooren terwijl we een plek hebben gevonden in de restanten van de hennepkwekerij. Het beroep van makelaar is in 2001 vrijgegeven. “Vooral sinds 2004 zien we veel van dit soort hennepkwekerijen. We hebben toen een plan ingediend hoe we het kunnen oplossen, maar er is gewoon 17 jaar niets gedaan.”

Het plan van Vooren komt erop neer dat er regels moeten komen voor de werkzaamheden die makelaars uitvoeren. Dat sluit aan bij de wens van brancheverenigingen NVM, VBO en VastgoedPro. Verhuurmakelaars die aangesloten zijn bij een branchevereniging, moeten zich wel aan regels houden. Zij hebben bijvoorbeeld een meldplicht als ze een verdachte situatie tegenkomen. Maar slechts 30 procent van de verhuurmakelaars is lid van een vereniging.

Rotte appels

“Ik kan me voorstellen dat veel verhuurmakelaars daarom niet lid zijn. Bij ons worden ze natuurlijk gecontroleerd”, zegt NVM-bestuurslid Rob Wassenaar. “Er zouden eigenlijk opleidingseisen moeten zijn en certificering. Daarnaast zou ook elke makelaar onder hetzelfde tuchtrecht moeten vallen. Maar dat is een brug te ver voor het ministerie.” Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geeft aan dat regulering van het beroep makelaar op korte termijn inderdaad niet aan de orde is.

“De markt moeten we vrij laten, zeggen ze dan. Maar je ziet nu de problemen”, zegt Vooren. Die problemen treft de politie aan als ze een inval doen. Arno van Leeuwen: “De openbare veiligheid is heel belangrijk, maar achter de deur kijken vinden we lastiger. Wat mij betreft kijken we beter achter de deur om het veiliger in de stad te krijgen.”

Daniël Koerhuis, Tweede Kamer-lid voor de VVD, gaat naar aanleiding van Pointers berichtgeving Kamervragen stellen. “De rotte appels moet je eruit kunnen halen. Daarom pleit ik voor tuchtrecht.”

De reportage ‘Vals spel op de woningmarkt’ wordt zondag 28 november uitgezonden om 19.00 uur op NPO Radio 1.