Achterstanden in het onderwijs worden steeds groter: 'Het is moeilijk in te halen'

Een van de wethouders die de noodklok luidt is Marjolein Moorman, zij is de wethouder van onderwijs in Amsterdam. Zij vindt de situatie in het onderwijs op dit moment flink zorgwekkend, volgens haar waren er voor de coronacrisis al flinke achterstanden. “Voor corona was er al veel ongelijkheid in het onderwijs. Dat werd versterkt door een lerarentekort. We zaten daardoor toen eigenlijk al in een onderwijscrisis”, vertelt Moorman in Met Het Oog Op Morgen.

Tweede lockdown zorgt voor grotere achterstanden

Het is door de nieuwe lockdown nu ook al de tweede keer dat het onderwijs zo veel mogelijk digitaal wordt genoten en dat komt het niveau volgens de wethouder niet ten goede. “De lockdown leidt weer tot enorme achterstanden. Dat is natuurlijk wel logisch, een computerscherm is nu eenmaal niet hetzelfde als een computerscherm. Leraren doen ook hun best om toch zo goed mogelijk onderwijs te geven, maar het is niet hetzelfde. Je ziet nu daarom dat de meest kwetsbare kinderen niet de mogelijkheden en faciliteiten hebben en daardoor nog meer achterstand krijgen”, gaat Moorman verder.

Het is volgens haar een probleem dat niet onderschat moet worden. De effecten van de pandemie zijn fors en werken daarmee ongelijkheid in de hand. Wat haar betreft is dit dan ook hét moment om te handelen in het onderwijs. Zij hoopt dat er vooral wordt gekeken naar de toekomst. “We moeten gaan bekijken wat we nodig hebben om de ongelijkheden en achterstanden die nu ontstaan weer in te halen. Je zal echt op langere termijn moeten kijken naar wat we kunnen doen. Daar pleiten wij ook voor in onze brief.”

Er moet wat haar betreft worden gekeken naar verschillende dingen. Zo moet ervoor worden gezorgd dat kinderen die extra bijles nodig hebben het ook echt krijgen. Volgens de wethouder gebeurt nu namelijk het tegenovergestelde. De kinderen die nu al thuis ondersteund worden, krijgen juist extra geld beschikbaar om meer bijles te krijgen. Dat vergroot juist de voorsprong in plaats van dat het de achterstand wegwerkt.

Vroege selectie werkt ongelijkheid in de hand

Daarnaast pleiten de wethouders ook voor een verandering in de vroege selectie van leerlingen. “Je ziet nu dat we voor kinderen van 11-jarige leeftijd al bepalen naar welk niveau zij toe gaan. Dat is te vroeg, maar met corona is die vroege selectie een groter probleem. Kinderen in groep 8 hebben nu al 14 weken niet het onderwijs genoten dat zij normaalgesproken zouden krijgen. Ondertussen maken ze die race naar de middelbare school. Het is dan ook belangrijk om ze meer tijd te geven”, gaat Moorman verder.

Socioloog Thijs Bol, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar leerachterstanden en ziet ook dat de problemen niet zo makkelijk opgelost kunnen worden. “Op het moment dat kinderen een achterstand oplopen, is dat niet zo snel gerepareerd. Uit veel onderzoek dat kijkt naar kinderen die met een verschillende bagage naar de basisschool komen, blijkt dat achterstanden inhalen ontzettend moeilijk is. Dat kost vooral veel tijd en veel geld”, vertelt de socioloog.

Dat komt vooral doordat kinderen nu door de coronacrisis gemiddeld genomen twee-derde minder hebben geleerd dan normaal het geval is. Er is volgens Bol door het digitale onderwijs heel weinig geleerd door kinderen in de afgelopen periode. “Je ziet dat de ongelijkheid daardoor enorm is. Er is een groot aantal leerlingen dat heeft stilgestaan terwijl andere leerlingen hebben nog wel iets geleerd. Kortom, er moet nog heel veel ingehaald worden”, gaat hij verder.

Extra weken onderwijs zorgen niet voor inhaalslag

Wat het in essentie betekent, is dat het probleem niet op te lossen valt met extra weken onderwijs in de vorm van een zomerschool. Volgens Bol moet er structureel worden gekeken naar hoe de gaten kunnen worden opgevuld. “We moeten ervoor gaan zorgen dat we extra tijd gaan investeren in de kinderen die dat nodig hebben middels extra begeleiding. Dat kan ook door leraren te professionaliseren, waardoor zij beter in staat zijn om die kinderen te helpen.”

De vraag die vervolgens ontstaat is of dat we kinderen dan niet teveel belasten. Zeker in het huidige onderwijssysteem klinkt steeds vaker de roep om kinderen meer te laten vervelen, om hen meer de ruimte te geven. Volgens wethouder Moorman is dat echter lastig, omdat ons onderwijssysteem dat niet mogelijk maakt. “Het zou op zich prima zijn als we kinderen meer rust kunnen geven, maar dan moet het geen ingrijpend effect moeten hebben op hun toekomst.”

“Als we hen meer ruimte gaan geven in het systeem dat we nu hebben, dan hebben kinderen daar later gewoon last van. Want ze moeten wel de overgang gaan maken naar de middelbare school, ze moeten wel laten zien wat ze willen gaan doen”, gaat de wethouder verder. Zij ziet ook graag dat er geprofessionaliseerd gaat worden in het onderwijs want immers: goed onderwijs begint met goede docenten. “Maar daar is nu juist een groot tekort aan. We zitten ook nog steeds met een lerarentekort, dus ook daar zal structureel in geïnvesteerd moeten worden”, sluit Moorman af.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.