Van Dissel neemt Akademiepenning in ontvangst: 'Blij met erkenning'

"Dit grijpt zo in op ieders leven in Nederland. Daardoor willen veel meer mensen meepraten en zijn de emoties heftiger. Dat maakt het voor ons anders dan vorige infectieziekten. Die extremen bij iets wat ieders leven raakt, dat begrijp ik goed. Maar dat dat soms gepaard gaat met bedreigingen, dat vind ik zelf niet acceptabel", zegt hij in NOS Met het Oog op Morgen.

Wetenschap ter discussie

Maar had hij ooit verwacht dat de wetenschap zelf plots zo ter discussie zou komen te staan? "Ik weet niet of de wetenschap ter discussie staat. Wat er gebeurt is dat een bepaalde groep van bekendheid gebruik maakt om het aan hele andere verhalen te koppelen. Dat maakt het momenteel voor mij wat grimmig. Ik zie dit niet als voortkomend uit mijn rol als wetenschapper eerlijk gezegd"

Toch denkt hij niet dat de overgrote meerderheid twijfelt aan hem en aan de wetenschap: "Wat er gebeurt, dat zien we ook in flitspeilingen terug, is dat de overgrote meerderheid in Nederland de wetenschap volgt en het kabinetsbeleid volgt. Wij adviseren daarin dus dat geeft ons een rol. Er is altijd een groep die het strenger wil en er is een groep die wil dat er helemaal niks gebeurt bij deze uitbraak."

Rol als adviseur is veranderd.

Zijn rol als adviseur heeft van Dissel het afgelopen jaar ook zien veranderen:

"Toen de uitbraak begon, inmiddels al meer dan een jaar geleden, was het echt zaak om het te keren omdat de IC’s in korte tijd overbelast dreigden te geraken. Dat was een spannende periode. De periodes erna zijn eigenlijk weer heel anders. Aanvankelijk wisten we nog heel weinig over het virus, inmiddels is er een brede kennisbasis opgebouwd. De manier waarop adviezen gegeven worden is veranderd en ook het type adviezen is veranderd. In het begin ging het er vooral om om de piek in de uitbraak omlaag te brengen en te keren en terug te brengen. Dat is gelukt in april-mei vorig jaar. Daarna hebben we gezien dat zolang de meerderheid van de bevolking gevoelig is voor het virus, is er altijd kans dat het weer op zou komen. Dat hebben we toen na de zomer gezien en dat vroeg om een ander type advisering dan in de eerste fase."

Ons gedrag is cruciaal

Als voorzitter van het OMT gaf hij advies aan het kabinet, maar dat werd niet altijd opgevolgd. Ook de bevolking kreeg het er steeds moeilijker mee:

"We weten dat met infectieziektebestrijding een aantal basisadviezen bijna alle uitbraken kunnen keren. Met betrekking tot corona is het toch belangrijk om je te realiseren dat iedereen die klachten heeft zich afschermt, in zelfisolatie gaat en zich laat testen. Dat is eigenlijk het allerbelangrijkste want daarmee voorkom je dat andere personen potentieel zijn blootgesteld. In de eerste fase is dat heel goed verlopen, maar daarna kwam er druk op. Dat is heel begrijpelijk want iedereen krijgt na verloop van tijd natuurlijk genoeg van al die maatregelen en heeft het gehad met het virus."

Toch doet ons gedrag er volgens van Dissel echt toe: "Wat gaandeweg veel duidelijker werd, is dat infectieziektebestrijding alles met gedrag te maken heeft. En op gedrag staat natuurlijk een spanning. Als je dat langdurig probeert te beïnvloeden in een bepaalde richting, dan kan je je voorstellen dat men daar problemen mee krijgt en dat het minder goed wordt opgevolgd. Dat vertaalt zich bij een infectieziekte als corona ook in meer infecties."

Lessen voor de toekomst

Er waren wel zaken die we volgens van Dissel anders hadden moeten aanpakken: "Wat je niet meer wil laten gebeuren in de toekomst, is dat je in een periode komt waarin er schaarste is van allerlei hulpmiddelen zoals maskers en handschoenen etc. We hebben natuurlijk een fase gehad dat daar een tekort en een schaarste op was. We hebben ook een fase gehad dat er een tekort dreigde te ontstaan van geneesmiddelen die in landen gemaakt worden die ook door covid getroffen waren. De vaccins zijn ook een voorbeeld: als we daar de productie zelf meer in handen hebben, dan maak je je daar ook minder kwetsbaar mee. Uit een rapport van de WHO blijkt ook dat de mate van snelheid van reageren op de eerste uitbraak in Wuhan toch ook als een belangrijke reden wordt gezien van de uitbraak van het virus."