Ouderenleed: hoogbejaard, depressief, ziek en eenzaam

Anneke (90)

Zoals bij de negentigjarige Anneke. Zij heeft een terugkerende angststoornis en is afhankelijk van het rustgevend medicijn Oxazepam dat ze in hoge dosis neemt. Dit middel vergroot de kans dat ze valt en haar botten breekt, wat onlangs ook is gebeurd. Anneke: "Ik ben om kwart voor tien ’s avonds gevallen en om negen uur de volgende dag pas gevonden."

De angst om alleen te zijn wisselt zich af met de angst om een val te maken. Daarbij vergeet ze geregeld haar rollator. Anneke komt al lang niet meer buiten. "Ik ga voor geen goud naar buiten!"

Thuisgevangenis

De overheid wil dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen en Anneke wil dat zelf ook. Met het opstapelen van de gebreken komen ook de dilemma’s. Ouderenpsychiater Martin Kat – die eens in de drie maanden bij Anneke op huisbezoek gaat – vraagt zich af hoe lang deze situatie nog houdbaar is voor haar.

"Thuis blijven wonen is een groot goed", zegt ook psychiatrisch verpleegkundige Hennie Snoeren. Bij sommige ouderen moet er echter zoveel zorg aan huis worden geregeld, dat je een soort subklinische situatie krijgt.

Snoeren denkt dat thuisblijven voor ouderen fijn is wanneer ze er lichamelijk en geestelijk nog van kunnen genieten, maar voor velen is het niet meer haalbaar. "Dan wordt thuis een soort gevangenis waarin je de hele tijd op de klok zit te kijken wanneer de volgende zuster komt." Beide zorgprofessionals zien met lede ogen toe hoe het verzorgingstehuis in Nederland begint te verdwijnen, want ondanks dat mensen er tegenop zien, knappen ze hier mentaal vaak van op.

Steeds meer ouderen

Kat ziet veel psychisch leed bij ouderen die te maken hebben met meerdere stoornissen en aandoeningen. Verwacht wordt dat het aantal ouderen met complexe problemen niet minder zal worden. De komende jaren zal het aantal tachtigplussers verdubbelen.

Kat en Snoeren pleiten daarom voor meer kennis en ervaring op het gebied van deze bijzondere gevallen. Snoeren: "De ouderenzorg verandert. We worden allemaal ouder en mensen zullen vaker lichamelijk ziek worden. Psychiatrie en lichamelijke ziekte drukt ook op het sociaal-maatschappelijk welzijn van mensen. Patiënten moeten nog een zinvolle dagbesteding hebben en krijgen te maken met verlies en eenzaamheid."

Kennis en ervaring

Volgens ouderenpsychiater Kat is er op dit moment te weinig kennis over hoe om te gaan met mensen met een moeilijk karakter, dementie, angstige of paniekerige mensen. Volgens hem zijn daar wel professionele behandelmethodes voor, maar zijn die nog te weinig onder de aandacht.

Luister hier naar deel 1, 2, 3, 4 en 5 van de reportageserie gemaakt door Spraakmakers-verslaggever Roy Heerkens.

Vragen van Spraakmakers

Ouderenpsychiater Martin Kat ziet veel leed onder zijn oudere patiënten. Als lid van de Spraakmakers Community heeft hij ons gevraagd uit te zoeken hoe we de zorg kunnen professionaliseren om psychisch leed bij ouderen te verminderen. Wil jij dat we ook een reportageserie van jouw vraag maken op NPO Radio 1? Meld je aan voor de Spraakmakers Community.