Zorginstellingen weigeren cliënten met complexe zorgvraag: 'Moet niet overgelaten worden aan vrije markt'

Door de schaarste aan plekken worden cliënten met een verstandelijke handicap en gedragsproblematiek of verslaving naar huis gestuurd. Deze cliënten met een zogenoemde VG7-indicatie moeten dus zorg krijgen van hun familie of mantelzorgers en belanden in het uiterste geval zelfs op straat. "Het winstoogmerk speelt ook mee, is onze indruk", zegt Van Doesum.

Winstoogmerk

Cliënten met een complexe zorgvraag wonen ook op woonboerderijen, waarbij speciale begeleiders aanwezig zijn. Maar op die woonboerderijen wordt winst gemaakt, vertelt Van Doesum. Daardoor zou het "goede personeel" ook niet meer op de juiste plekken werken. "Dan krijgen ze ondermaatse zorg door de privatisering van deze woonplekken."

"Het is een onhoudbare situatie", gaat de psychiater verder. "Er is in de maatschappij altijd een beweging van privatisering en weer terug naar de overheid. De overheid moet dit zich naar zich toe trekken, dit kan niet aan de vrije markt overgelaten worden." Bovendien komen dit soort cliënten dus ook in GGZ-instellingen, omdat er te weinig plek is op een woonboerderij. "Deze cliënten worden gefinancierd vanuit de WLZ. Maar bij ons worden ze nog eens dubbel betaald door de zorgverzekering. De maatschappij betaalt er dus dubbel voor."

Menselijke maat

"Je krijgt als begeleider te weinig tijd om goede begeleiding te leveren. Er wordt veel te veel resultaatgericht gewerkt. Het moet heel snel, ook het herstel. Er is te weinig oog voor de menselijke maat", beaamt Marco Stochart, ambulant begeleider bij een GGZ-instelling. "De ruimte is er niet om mensen langdurig de zorg te geven om een volwaardig leven te leiden."

Toen deze zorg nog centraal geregeld werd, ging het soepeler, meent Storchart. Bea Louwes is vrijetijdscoördinator voor dit soort cliënten en schaart zich achter Stochart en Van Doesum. "Je merkt nu dat die extra faciliteiten, zoals personeel en gelden, steeds moeilijker worden."

'Respect voor de ouders'

Theo van Uum, directeur van Vereniging Gehandicaptenzorg, erkent dat deze cliënten "heel duur" zijn. "We hebben het over een ton per bewoner." Zorginstellingen komen gemiddeld 20 duizend euro tekort om een cliënt op de juiste wijze te begeleiden. "De zorg voor deze mensen is topsport en vraagt heel veel van medewerkers. Respect voor de ouders, we kunnen ons half nog niet voorstellen wat er van hen wordt gevraagd in zorg thuis aanbieden."

Terughoudendheid

Volgens Ageeth Ouwehand, bestuurslid bij de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, erkent dat de tarieven "te hoog" zijn om deze zorg te leveren. "Daardoor wordt de nood nog hoger." Daarbij komt dat er minder zorginstellingen zijn en ouders hun kind graag dichtbij houden. "Als er wel een plek is verder in het land, zijn ouders terughoudend omdat ze dan hun kinderen minder kunnen zien. Minder instellingen betekent dat ouders ervoor kiezen om hun kind toch thuis te houden."

Op voorhand geweigerd

Beller Thijs Wolters' 4-jarige dochter heeft zo'n zorgvraag. Om een WLZ-indicatie te krijgen, moet dat van tevoren twee keer onderzocht worden en pas daarna bepaalt de gemeente of deze indicatie passend is en of er dan ergens plek is voor de cliënt. "Je wordt op voorhand al geweigerd. Er is geen geld, geen mensen, de beperking wordt niet goed ingeschat."

En dat is "zorgelijk", zegt Wolters. "Elke zorgverlener en behandelaar die we spreken, zegt: het is 11 jaar gelden fout gegaan bij de decentralisatie van de zorg. Toen het nog centraal geregeld werd in Den Haag en daarna werd overgeleverd aan de gemeenten, is het foutgegaan."

De zoon van luisteraar Julie Hendriks heeft deze "zware, intensieve" zorg ook nodig. "Een paar jaar geleden zijn er door de landelijke zorginstellingen nieuwe managers aangenomen die een snellere doorstroming willen", vertelt Hendriks. "We staan al jarenlang op een wachtlijst."