Medicijnresten verstoren waterleven: 'Artsen moeten kijken naar snellere afbouw medicatie'

Medische voetafdruk

Van alle sectoren in Nederland draagt de zorgsector voor zo’n 7 procent bij aan de totale uitstoot van broeikasgassen. De productie van chemische producten als geneesmiddelen en zeep zorgt voor het grootste deel (40%) van de uitstoot. In november hebben partijen uit de zorgsector nieuwe afspraken gemaakt om de zorg te verduurzamen. De Green Deal 3.0 gaat over medicatie, over circulair werken, maar ook over het terugdringen van de CO2-uitstoot in de sector. Op het gebied van CO2-uitstoot wordt gestreefd naar 55% minder directe CO2-uitstoot in 2030 t.o.v. 2018 en klimaatneutrale zorg in 2050.

Eerste aflevering

De concentratie van bepaalde medicijnresten in het Nederlandse oppervlaktewater is te hoog. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Universiteit Maastricht en het RIVM. Deze kunnen negatief effect hebben op het waterleven. Omdat veel resten via rioolwater in het milieu komen, is de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Houten gestart met een techniek om medicijnresten af te breken. Vroege Vogels is daarom in de eerste aflevering van hun serie “Groene Zorg” op deze installatie met Marlies Verhoeven van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en met onderzoeker Caroline Moermond van het RIVM en psychiater Jurjen Luykx van de Universiteit Maastricht.

Psychofarmaca met schadelijk effect op ecosysteem

De stoffen die bij dit onderzoek zijn aangetroffen zijn nogal wat resten van medicijnen voor de behandeling van psychiatrische aandoeningen en psychologische problemen, zoals de bekende rustgever oxazepam. "Onze metingen laten zien dat stoffen zoals carbamazepine, oxazepam en fluoxetine geregeld worden aangetroffen in het oppervlaktewater", zegt Caroline Moermond. "Rioolwaterzuiveringen kunnen maar een deel hiervan verwijderen. Om die reden vormen carbamazepine en oxazepam op sommige plaatsen een risico voor organismen in het water, zoals vissen en kleine kreeftjes. Psychofarmaca beïnvloeden het gedrag van deze organismen, waardoor ze agressiever of juist passiever kunnen worden. Dat kan uiteindelijk weer effect hebben op meerdere voedselketens."

Bewustwording

Bewustwording daarvan bij behandelaars die deze middelen voorschrijven is nodig, zeggen de onderzoekers. De dokters moeten ook naar snellere afbouw van de medicatie gaan kijken. Tevens moet beter worden voorkomen dat afgedankte pillen door de wc worden gespoeld, aldus onderzoeker en psychiater Jurjen Luykx.

Nieuwe techniek verwijdert medicijnresten

De rioolwaterzuiveringsinstallatie van Houten gaat nu voor het eerst in Nederland op grote schaal ozon toepassen om medicijnresten af te breken. Ozon reageert sterk met andere moleculen en breekt deze af tot kleinere, minder schadelijke moleculen. Aandacht is er binnen dit proces op de vorming van bromaat. Deze kankerverwekkende stof kan ontstaan als er veel bromide is het afvalwater zit. Dit is in Houten niet het geval. Marlies Verhoeven: ”Verder hebben we ervoor gezorgd dat de manier waarop we de reactor uitvoeren de kans op bromaatvorming zo klein mogelijk is”.