'Taboe op terugval in mentale stoornissen'

Volgens Van Kooten rust er een taboe op het terugvallen en het idee dat je als een betere versie van jezelf uit een dip moet komen. Niels Mulder, psychiater en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, stemt hiermee in.

2.0 versie

Waarom denken we eigenlijk dat mensen als een verbeterde versie van zichzelf uit een moeilijke periode komen? Volgens Mulder is dat de hoop voor mensen zelf, zodat ze niet opnieuw een depressie krijgen. "Het wordt ook geromantiseerd: je hebt dingen geleerd en je bent gegroeid. Maar in de praktijk gaat het lang niet altijd zo", zegt Mulder. Vooral bij aandoeningen als depressie komt een terugval vaak voor. "Dat hoort bij de aandoening en is normaal."

Van Kooten merkt op dat het idee dat je een verbeterde versie van jezelf wordt na een dip, je controle geeft en zingeving biedt. Zelf voelt ze zich na haar angststoornis en depressie ook beter. "Maar dit heeft twintig jaar geduurd. Het is een hoge prijs die je betaalt voor die 2.0 versie van jezelf."

Schaamte en schuld

Mulder bevestigt dat schaamte en schuldgevoel vaak in de weg zitten bij zijn patiënten. "Dit noemen ze zelfstigma: je vindt jezelf minder waard omdat je bijvoorbeeld lijdt aan depressies of verslavingen. Dit kan leiden tot verlies van werk of sociale activiteiten, wat het zelfstigma versterkt." Volgens Mulder speelt het publieke stigma ook een rol: de verwachting dat je er beter uitkomt. "Als die verwachting tegenvalt, bevestigt dit bijna het stigma."

Volgens Mulder moeten we accepteren dat terugvallen normaal zijn en niet verwachten dat iemand na een eerste depressie nooit meer terugvalt. Toneelschrijver en theatermaker Maxine de Jongh herkent het taboe in haar sector. "Werkonzekerheid zorgt ervoor dat mensen snel weer aan het werk willen, wat risico's met zich meebrengt." Mulder benadrukt het belang van accepteren dat terugvallen erbij horen en hulp zoeken als nodig. Maar vooral luisteren zonder meteen oplossingen te bieden kan al veel helpen.

Luisteren

Volgens Mulder moeten we accepteren dat de terugvallen normaal zijn en niet verwachten dat dit iemand na een eerste depressie nooit meer overkomt. De psychiater stelt dat mensen die met klachten kampen een luisterend oor nodig hebben en geen oplossingen voorgeschoteld willen krijgen. "Het is onze eerste reflex om oplossingen te bieden. Lang niet iedereen durft over zijn problemen te praten. Veelal uit angst voor de veroordelende reacties", zegt hij. "Het is geen praatje over het weer, je moet daar echt even de tijd voor nemen en doorvragen."

Van Kooten werkt als vrijwilliger bij 113 Zelfmoordpreventie en leert daar echt luisteren zonder te oordelen of oplossingen te bieden. "Dit helpt mensen zich gehoord te laten voelen en meer te durven vertellen."

"We zouden psychische klachten meer als gewone ziektes moeten zien zonder onderscheid te maken tussen lichamelijke en psychische klachten", zegt Van Kooten. "Begrip tonen en proberen te begrijpen is bij beide even belangrijk", vult Mulder hierop aan.