Wat wilden die Serven in Srebrenica?

De Bosnisch Servische troepen komen steeds dichterbij en het gebied Srebrenica is helemaal omsingeld. De Dutchbatters en de vluchtelingen voelen zich als ratten in de val. Er komen bijna geen voedselkonvooien binnen en ook diesel en post komen niet langs de checkpoints. De Dutchbatters raken steeds verder verzwakt. En zelfs als ze op 9 juli een erehaag maken om de omgekomen soldaat Raviv van Renssen een laatste eer te bewijzen, gaan de Bosnische Serven door met schieten. "Ik dacht echt: godverdomme, kunnen ze dan niet éven stoppen? Ze zien toch dat wij daar mee bezig zijn?" herinnert soldaat Liesbeth Beukeboom zich in de podcast De Val van Srebrenica.

De lokale bevolking heeft al ruim drie jaar te lijden onder de druk van de Bosnische Serven. Ook voor hen komt er geen voedsel binnen, en er is al tijden geen elektriciteit. Maar terwijl de Nederlandse soldaten en politiek zich afvragen wat het plan zou kunnen zijn van de Bosnische Serven, zijn de vluchtelingen in Srebrenica bang dat ze het antwoord al weten. De 40.000 vluchtelingen die dan in de stad wonen, zijn gevlucht uit andere delen van het land. Ze zijn opgejaagd door hetzelfde leger dat nu de stad omsingeld. Ze zijn bang dat wat in hun eigen dorp is gebeurd, nu weer zal gebeuren.

Geschiedenis

In eerdere afleveringen van de podcast De Val van Srebrenica hebben we verteld over de geschiedenis van Joegoslavië. Na de dood van Tito valt het land uit elkaar in verschillende delen. De landen willen onafhankelijk worden en dat gaat niet altijd vanzelf. In Bosnië is de bevolking het meest gemixt, waardoor het conflict daar het meest heftig is. De Bosnische moslims (ook wel Bosniakken), de Bosnische Kroaten en de Bosnische Serven willen allemaal iets anders. Begin 1992 is er een referendum voor onafhankelijkheid. Met een grote meerderheid wordt er 'ja' gestemd. Maar de leiders van de Bosnische Serven accepteren de uitslag niet, zij willen bij Joegoslavië blijven, waar de Serven nu het overgrote deel van uitmaken. Als reactie op het uitroepen van de onafhankelijkheid, pakken ze de wapens op.

Een bloedige oorlog begint. Er wordt gevochten om grondgebied, maar al snel blijkt dat het niet alleen om het verwerven van grondgebied gaat, maar dat er ook mensen worden uitgeroeid om wie ze zijn. En om dat te begrijpen, moeten we eigenlijk meer dan 500 jaar terug in de tijd. Als de Ottomanen het gebied wat nu Bosnië is innemen, is er een deel van de bevolking dat zich overgeeft en zich bekeert tot de islam. De Bosnische moslims van nu zijn veelal afstammelingen daarvan. De Serven vochten juist terug. Met gevaar voor eigen leven, verdedigden zij hun land. In de eeuwen die volgden zijn er meerdere conflicten op de Balkan geweest, maar in de jaren '90 is het nog altijd die gebeurtenis uit het verleden waarop wordt teruggegrepen. De haat van de Serven tegen de moslims zit diep en wordt dan aangewakkerd door propaganda van de leiders.

Prijedor

In 1992 gaat een nu beroemde foto de wereld over. Achter prikkeldraad staat een uitgemergelde jongeman. De foto is genomen in de buurt van Prijedor. Daar blijkt een concentratiekamp te zijn. Er worden Bosnische moslims en Bosnische Kroaten vastgehouden, in ieder geval 3000. Achteraf is duidelijk dat veel daarvan zijn vermoord, en al in 1995 worden er mensen voor deze daden van genocide veroordeeld.

De hele wereld ziet die foto, en de vluchtelingen in Srebrenica hebben vaak nog hun eigen oorlogsherinneringen daaraan toe te voegen. De bevolking vreest het ergste, maar in Nederland twijfelt men nog. Willen de Bosnische Serven misschien gewoon een weg innemen, zodat ze zich gemakkelijker kunnen verplaatsen? Want ze kunnen toch niet zó brutaal zijn, dat ze, terwijl de VN aanwezig is, mensen massaal zullen vermoorden?

De Val van Srebrenica

In De Val van Srebrenica volgen de makers Misha Melita en Marjolein Koster de gebeurtenissen in Srebrenica van dag tot dag. Vandaag kun je aflevering vier van de podcast De Val van Srebrenica luisteren. Hier of via de bekende podcastkanalen.

Meer over Srebrenica lees je in deze collectie van NPO Focus.