Waarom social distancing in het verleden niet werkte

Deze vragen en zorgen zijn niet nieuw. Medisch historicus Rina Knoeff deed onderzoek naar 19e eeuwse 'social distancing'-praktijken en vertelt erover bij OVT.

Leren van mislukkingen

"We kijken vooral naar de succesverhalen als we terugkijken op pandemieën", vertelt Rina Knoeff. We nemen dan vooral lessen mee zoals het belang van hygiëne. "Maar dat weten we inmiddels al, dus daar leren we nu niet meer zoveel van. We weten allemaal dat we onze handen moeten wassen", aldus Knoeff. Volgens haar moeten we daarom juist kijken naar vergelijkbare maatregelen die in het verleden ook zijn toegepast, en naar de zaken die toen het succes van die maatregelen in de weg heeft gezeten.

Het belang van social distancing werd aan het eind van de 18e eeuw ontdekt door de Brit John Haygarth, ten tijde van de pokkenepidemie. "In die tijd werd gedacht dat de pokken zich door de lucht verspreidden, over heel grote afstanden. Maar Haygarth zag dat het vooral bepaalde buurten trof, vaak de arme buurten. Door experimenten kwam hij erachter dat er afstand gehouden moest worden van 46 centimeter, of 18 inches."

Dat klinkt als een goede uitvinding waar we nu nog profijt van hebben. Maar waarom ging het dan tóch niet goed?

Sociaaleconomische verschillen

Volgens Rina valt of staat het slagen van de social distancing met het beleid rondom sociaaleconomische verschillen in de samenleving. "In die tijd was het zo dat de armen echt niet thuis konden blijven. Ze konden dat een paar dagen volhouden maar daarna was het geld op en moesten ze wel weer op pad om hun levensonderhoud te voorzien." Er waren wel maatregelen om het werkverkeer te beperken, zoals een liefdadigheidsinstelling en gezondheidsinspecteurs die het naleven van de regels moesten controleren. Toch was dat niet voldoende om de social distancing helemaal te laten slagen.

Deze taferelen zijn nog steeds relevant, ondanks digitalisering en de mogelijkheid voor velen om vanuit huis te werken. "Dit probleem is veel groter dan we denken, er is veel verborgen armoede. Prostituees bijvoorbeeld, zij moeten gewoon doorwerken omdat ze het inkomen echt niet kunnen missen." En het kan nog lang duren voordat de maatregelen versoepeld kunnen worden.

"Ze hielden in de 19e eeuw pas op met de social distancing-maatregelen toen er een vaccin was. Dat kan nu ook gebeuren. Dan zitten we nog een jaar vast aan de maatregelen. En dan komen mensen in de moeilijkste sociaaleconomische omstandigheden echt in de knel, het is daarom belangrijk dat we goed naar hen luisteren."

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.