Hoe de heksenjacht 'viral' ging en tienduizenden levens kostte
- Nieuws
- Hoe de heksenjacht 'viral' ging en tienduizenden levens kostte
In Europa en Amerika is eeuwenlang jacht gemaakt op een wezen dat simpelweg niet bestaat: de heks. Naar schattingen hebben die vervolgingen minstens 50.000 mensen het leven gekost. De afgelopen jaren heeft historicus Steije Hofhuis van de Universiteit Utrecht geprobeerd om de vraag te beantwoorden hoe het toch kan dat het waanidee van de heks mensen eeuwenlang in de greep hield. Volgens hem had de verspreiding van het fenomeen verdacht veel weg van een virus.
Video niet beschikbaar
Ruim drie eeuwen waarde het fenomeen door Europa en Amerika. Daarbij zouden tienduizenden mensen zijn omgekomen, waarvan het merendeel vrouwen. "Zo'n 75, 80 procent," schat Hofhuis.
De beschuldigingen die tot de executies leidde waren ook vaak aan de fantasievolle kant. Hofhuis: "Er werd toen inderdaad gedacht, heksen kunnen bijvoorbeeld vliegen naar een heksensabbat waar ze de duivel ontmoeten. De heksen zouden verbond hebben gesloten met de duivel die hen magische krachten teruggaf om in te zetten tegen de christelijke gemeenschap. Dus bijvoorbeeld om misoogsten te veroorzaken of kinderen ziek te maken."
Als je dat denkt, dan krijg je ketens van beschuldigingen over grote afstanden waarbij het ene stadje, het andere stadje of dorpje aanstak.
Geen masterplan
In zijn onderzoek spreekt Hofhuis van het 'viral gaan' van de heksenjacht, een term die wij tegenwoordig vooral kennen als het gaat om memes of virussen. Dat heeft alles te maken met de manier waarop hij denkt dat de obsessie van heksen zich heeft verspreid. "Er is in het verleden vaak gedacht dat die heksenjachten een soort masterplan waren," vertelt Hofhuis. "Een uitgekiende strategie, bijvoorbeeld van inquisiteurs om vrouwen te onderdrukken, of van opkomende kapitalistische klassen om het nieuwe systeem te vestigen."
Het tegenovergestelde blijkt echter waar te zijn, vertelt Hofhuis. "Het was vrij willekeurig hoe het opkwam. Inquisiteurs speelden er zeker een rol bij, maar initiatief tot heksenvervolging kwam vaak juist vanuit de gewone bevolking en dan waren het doorgaans gewoon wereldlijke autoriteiten."
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Heksensabbat
Geen complot dus, maar veel verschillende omstandigheden die het fenomeen zich makkelijk lieten verspreiden. Een van die omstandigheden waren de verhalen van de zogenaamde heksensabbat. "Men geloofden dat heksen ‘s nachts samenkwamen. Dus werden verdachten gemarteld met de vraag wie ze dan allemaal hadden gezien."
"En als je dat denkt, dan krijg je ketens van beschuldigingen over grote afstanden waarbij het ene stadje, het andere stadje of dorpje aanstak. Ja, en mijn hypothese was, dat is dus heel ingenieus aangepast in elkaar komen te zitten, waardoor het zich door heel Europa kon verspreiden."
Gerelateerd
