De geschiedenis van de lange 'ij' en de korte 'ei'
- Nieuws
- De geschiedenis van de lange 'ij' en de korte 'ei'
Is het nu een stijltang of een steiltang? Onze taal bevat meerdere woorden die een andere betekenis hebben wanneer ze met een lange of een korte 'ei' gespeld worden. Rutger Kiezebrink, van de Taaladviesdienst van Onze Taal, legt uit welke schrijfvorm van de 'ij' wanneer gangbaar is en wie dit eigenlijk bepaalt, bij De Taalstaat.
"Een jaar of vijftien geleden kregen we deze vraag voor het eerst, omdat het begrip destijds nog niet in de woordenboeken stond", zegt Kiezebrink. "Tegenwoordig wel, maar staan ze er allebei in." Maar wel met een betekenisverschil. De taaladviseur gaat verder met uit te leggen dat het haar 'steilen', verwijst naar het haar steil maken en dat haar 'stijlen' meer slaat op het 'in model brengen van het haar'. Dat maakt de stijltang een breder begrip. "Want je kunt meerdere stijlen hiermee maken, en met een steiltang alleen steil haar."
Stijgen of steigen
Stijgen, in de zin van omhoog gaan, wordt met een lange ij geschreven. Terwijl steiger, in de zin van een bouwsteiger, met een korte ei geschreven wordt. "Je zou denken: een steiger gebruik je om te stijgen. Ergens zijn die wel verwant." De taaladviseur legt uit dat er ooit ook het woord 'steigen' met een korte ei werd geschreven.
"Een eeuw of vijf geleden." Dit verwees naar 'het omhoog doen gaan'. "Iets steigt." Dit is, volgens Kiezebrink, te vergelijken met woordparen als 'liggen en leggen' of 'zitten en zetten', zegt Kiezebrink. "Als je iets zet, zorg je ervoor dat het zit en als je iets legt, zorg je ervoor dat het ligt. Zo was het bij stijgen met een korte ei ook. Dan zorgde je ervoor dat iets steeg." Het woord was niet erg gangbaar, maar wel net genoeg om het woord steiger van af te leiden.
Wie bepaalt?
"Het heeft gewoon te maken met de lange geschiedenis van onze taal. Je kunt hier nooit goed achterkomen", zegt Kiezebrink. "Je moet het altijd opzoeken." Vroeger werden de lange en korte ei anders uitgesproken. "De korte ei was dan meer een 'ie'-klank. Dat hoor je in dialecten nog steeds." In onze standaardtaal zijn die twee klanken samengevallen en de spelling is steeds naast elkaar blijven staan. "Stel dat je dit naar één schrijfwijze van de ij/ ei zou veranderen, zou dit te veel verandering opleven."
De rijkdom van onze taal dienen we te blijven ontarmen vindt de taaladviseur. Bij twijfel, of het met een korte of lange 'ij' is, even opzoeken dus.
Abonneer je op onze wekelijkse nieuwsbrief!
Elke zaterdag het beste van NPO Radio 1 in jouw mailbox.
Gerelateerd
