Hoe een nazi-commandant een erebegrafenis kreeg van voetbalclub HSV

Geschiedenis

Gerhard Nijland was als verzetsstrijder in 1944 betrokken bij een bankoverval in Almelo, waarbij 46 miljoen gulden werd buitgemaakt. De buit werd verstopt in een hooiberg in het buitengebied van Daarlerveen. Nijland werd uiteindelijk opgepakt en afgevoerd naar het Duitse concentratiekamp Ahlem, waar hij met de voormalige Duitse voetbalster Otto 'Tull' Harder in aanraking kwam.

Harder, die als voetballer uitblonk bij Hamburger SV en in Die Mannschaft, werd gezien als voetballegende in Duitsland. Krake: "Ik denk dat hij na zijn carrière het teamgevoel miste en zich daarom aanmeldde bij de NSDAP en de SS."

Harder maakte daar promotie, tot hij uiteindelijk promoveerde tot kampcommandant. Daar was hij verantwoordelijk voor meer dan vierhonderd doden. Voor zijn daden ontving hij zelfs twee IJzeren Kruizen, een hoge nazi-onderscheiding die werd uitgereikt voor 'moed en dapperheid'.

Bevrijding

Nijland werd bevrijd door Amerikaanse soldaten, waaronder Henry Kissinger, die als een van de eersten het concentratiekamp bereikte en daar Nijland en andere gevangenen bevrijdde. De verzetsman was echter zo verzwakt, dat hij kort daarna overleed. Onder de naam 'Neuland' - waarschijnlijk kon Nijland zijn naam niet meer duidelijk uitspreken vanwege zijn slechte gezondheid - werd hij begraven in een klein Duits dorpje. Zijn familie in Daarlerveen wist niets van zijn noodlottige einde.

Veroordeling en dood

Harder werd na de bevrijding opgepakt en berecht door een Britse rechtbank op Duits grondgebied, waarbij de rechtbank zich waarschijnlijk liet beïnvloeden door Duitse sentimenten. Krake: "Hij kreeg vijftien jaar, terwijl zijn medesoldaten werden opgehangen. Het lijkt erop dat de Engelse rechtbank een Duitse volksheld niet ter dood durfde te veroordelen. En dat terwijl hij verantwoordelijk was voor vierhonderd doden."

Na vier jaar kwam Harder al vrij. Bij zijn vrijlating werd hij juichend onthaald in het stadion van HSV. Toen hij overleed op 63-jarige leeftijd, vormden jeugdleden van HSV een erehaag en werd zijn op zijn graf een de vlag van zijn oude club gelegd.

Krake: "Weer zo’n enorm contrast met Nijland: de nazicommandant krijgt een heldenbegrafenis, terwijl de verzetsheld anoniem wordt begraven. Ik ben blij dat we dat na tachtig jaar hebben kunnen omdraaien."