Is er een verband tussen architectuur van nieuwe Kamergebouw en kabinetsformatie?

Nieuwe Kamergebouw

Negen jaar geleden besloot ons parlement dat het uit moest zijn met invloed van de koning op de kabinetsformatie. De Tweede Kamer zou voortaan zelf het initiatief wel nemen en de regie voeren. Veel democratischer. Nou, dat hebben we geweten!

Deze week was ik even in het nieuwe Kamergebouw en wat mij meteen trof was de holheid ervan. Mijn voetstappen weerklonken in de lege hal. Nou ja, nieuw is het gebouw niet, het huisvestte tot voor kort het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ik kwam er al toen Jan Pronk plannen maakte om door ontwikkelingssamenwerking van de hele wereld een prettig oord te maken voor iedereen.

Ach, waar zijn de tijden van weleer.

Apenrots

Meestal kan ik overal mijn weg wel vinden, maar in dat gebouw verdwaalde ik steevast: gangen die onlogische hoeken omslaan, weinig ramen dus geen uitzicht, en op welke verdieping was ik? Na mijn nieuwe bezoek kan ik u vertellen dat er niets veranderd is. Mijn gastheer, van de jonge partij Volt, wist er ook niet goed de weg.

Ze zeggen wel dat de Hagenaars het gebouw naar de architect Dick Apon de Apenrots noemden, maar ik houd het erop dat die naam een puike metafoor is voor wat zich daar binnen afspeelt: de eeuwige strijd om de macht, het kruip- en sluipdoor van de Haagse politiek. Volgens insiders heeft het gebouw de ‘uitstraling van de laatste bunker in de Atlantikwall’. En daar zit heel wat in.

In het oude gebouw - nou ja, wat is oud, de laatste verbouwing is in 1992 opgeleverd - had bouwmeester Pi de Bruijn zijn best gedaan om met veel glas optimale openheid te creëren, maar in de Apenrots is alles beton en grauw. Is het vergezocht hierin een verband te zien met de stagnatie in de kabinetsformatie?

De nieuwe huisvesting is, in vaktermen, een getrapt gebouw met een hiërarchische structuur. Klopt, helaas. Waar bleven de wandelgangen waar in toevallige ontmoetingen bondjes gesloten en compromissen bekokstoofd werden? Wie voortaan een ander Kamerlid, een medewerker of een parlementair journalist wil ontmoeten, moet eerst de lift nemen, die zich nu eenmaal niet leent voor vertrouwelijke gesprekken. Of in de nieuwe zittingzaal van de Kamer ooit weer de ‘wilde beestengeur’ van politieke strijd zal hangen (die Hans van Mierlo opsnoof in de oude) staat te bezien.

Lockdown formatie

Is het nostalgie, of houdt deze architectuur echt verband met de lockdown waarin de formatie zich nu bevindt? Je bent als politicus in Den Haag toch al erg op Den Haag gericht, op die apenrots dringen geluiden van buiten nauwelijks meer tot je door en uitzicht op de wereld rondom ontbreekt nagenoeg.

Het is de perfecte verbeelding van het in zichzelf opgesloten politiek Den Haag. Hoe kan het anders dat de onderhandelende politici er geen blijk van geven dat ze de ergernis van het publiek over hun getreuzel en getraineer serieus nemen?

Ergernis? Bedenkelijker is dat de formatie wellicht spoedig niemand meer iets kan schelen, dat de overheersende houding wordt: 'ze doen maar daar in Den Haag'. Dat is pas echt gevaarlijk want zonder belangstelling van de burger gaat de democratie op de fles.