Column: De kwestie die de PvdA jarenlang verdeelde

Een fijn reisje naar de heilstaat

In 1975 reisde een PvdA-delegatie weer eens af naar de DDR. Het was niet de eerste keer. Met enige regelmaat werd Checkpoint Charlie gepasseerd 'niet omdat, - in de latere woorden van Ien van den Heuvel, voorzitter en delegatieleider - we het eens waren met de daar gevierde politiek, maar om daarbinnen te komen en kritiek te uiten.' Nieuw Links Stokebrand Jan Nagel noemde het bouwen van de Muur echter historisch juist. Daar kwam trammelant van. En hoewel niemand Nagel had gecorrigeerd tijdens de persconferentie werd achteraf uiteraard de uitspraak gerelativeerd. Het was niet zo bedoeld.

Den Uyl was er zo kwaad over dat hij de partijtop verbood ooit nog eens naar de DDR te gaan. Ook noemde hij het door de DDR betaalde tripje een 'vorstelijk gehonoreerde propagandareis.' De Waarheid, de krant van de CPN, smulde van de controverse in de sociaal-democratische gelederen. De Telegraaf citeerde Van der Stoel, die vond dat het gedrag van de delegatie zijn beleid gericht tegen andere dictaturen in Europa zoals Spanje wel bijzonder moeilijk maakte.

Ik kwam in diezelfde jaren zeventig bij de Partij van de Arbeid, werd door mijn afdeling weleens afgevaardigd naar het partijcongres en kon van nabij meemaken hoe de meningsvorming in de toen nog machtige sociaal-democratische beweging tot stand kwam.

En hoewel de hele zaal uit volle borst de Internationale zong en het woord 'solidariteit' nog dampte en geurde als een versgebakken broodje, heb ik zelden zoveel messen geslepen zien worden. Wie uiteindelijk daar op het podium terechtkwam als bestuurslid, congresvoorzitter, partijleider, kamerlid, spreker was ofwel een talentvol messenwerper ofwel een kameleon, die zelf niet meer wist hoeveel kleuren hij kon aannemen.

Die kwestie van de DDR heeft jarenlang de partij verdeeld, liever gezegd was de toetssteen voor de verschillende posities in de partij. En dat bleef niet beperkt tot de hogere regionen. In elke partijafdeling was de scheur zichtbaar. En elke partijafdeling had wel een scherpslijper die graag nieren proefde.

Kwam er een nieuw lid de gelederen versterken dan hield ik mijn hart vast. Intens dankbaar dat er iemand kwam helpen met folderen en andere rot klusjes, was het mijn beleid ze te pamperen en te paaien en vooral niet af te schrikken. Maar dan kwam de ideoloog ertussen. 'En waar sta jij in de DDR-kwestie?' Oef... Als dat nieuwe lid nog maar eens terugkwam.

Meer verhalen over de geschiedenis?

Volg OVT op Facebook en Twitter. OVT is een historisch radioprogramma met actueel nieuws over geschiedenis, columns en documentaires. OVT wordt wekelijks uitgezonden op zondagochtend van 10.00 tot 12.00 uur. Je kunt alles van OVT terugluisteren via jouw favoriete podcastapp.