Me Too in Sovjettijd: 'Sommige meisjes verdwenen spoorloos'

Nu de ene Me Too-onthulling na de andere over onze hoofden wordt uitgestort kan deze columnist natuurlijk niet afzijdig blijven. Hoe zat het eigenlijk met de seksuele relaties in mijn Sovjetmoederland?

Je kunt daar geen zinnig woord over zeggen zonder de geschiedenis in te duiken. Want nergens in Europa heeft deze in de twintigste eeuw zo heftig huisgehouden als in Rusland. In de Tweede Wereldoorlog zijn tientallen miljoenen overwegend jonge mannen gesneuveld. Alleen al van de generatie van mijn vader die in 1922 is geboren is tachtig procent van de jongens omgekomen. Met het gevolg dat er na de oorlog sprake was van een ernstig mannentekort. Geen gunstige demografische start voor beide seksen. Vrouwen die om mannen vochten en mannen die om zich lieten vechten. Als een vrouw eenmaal aan een man wist te komen liet ze hem niet zomaar los. Liever een dronkaard dan helemaal geen man. Mocht een man het met de echtelijke trouw niet zo nauw nemen, dan kon zijn vrouw altijd een brief schrijven naar de partijorganisatie van zijn werk. Een collectieve publieke afkeuring volgde. De man kwam voor een dilemma te staan: kies je voor je carrière of voor je liefde.

De partijelite zelf was uiteraard boven alle wetten verheven. Gruwelijk en duister is het geval van Lavrentij Beria, de rechterhand van Stalin en het hoofd van de geheime dienst, NKVD. Beria liet zich stapvoets door Moskou rijden om jonge vrouwen of meisjes uit te kiezen voor zijn plezier. De meisjes werden van straat geplukt en ontvoerd. Sommige meisjes verdwenen daarna spoorloos.

In mijn tijd waren de zeden een stuk milder geworden. Trouwen bleef echter het summum van levensgeluk voor een meisje. Mocht je op je tweeëntwintigste nog niet getrouwd zijn, dan was het zeer droevig met je gesteld. Hoeveel bezorgde en meelevende reacties van oudere vrouwen heb ik niet moeten incasseren! "Ach, maar je hebt toch hopelijk een bruidegom? Liefje, Nee?!

Traditioneel mag een man dan een jager zijn, de Sovjet vrouw was zeker ook bedreven in deze kunst. Joeg een man op zijn pleziertje, háár doel was een huwelijk. Een van de strategieën om een man zover te krijgen was bewust zwanger raken. Dit was niet zonder risico’s, want niet iedere man liet zich op die manier inpalmen. En in de abortus klinieken – abortus was hét voorbehoedsmiddel in de Sovjetunie – ging het er niet bepaald zachtzinnig aan toe. Slaagde een meisje in haar opzet dan volgde een huwelijk. Maar dan vaak zo een waar je als buitenstaander diep treurig van werd.

Verder moest een meisje altijd op haar hoede zijn. Als er iets mis ging op een feestje was meestal zij de klos. Had ze maar beter op moeten passen.

Een studiegenote van mij werd maandenlang seksueel gechanteerd door een medestudent. Hij had boeken verstopt die ze in de bibliotheek had geleend, en dreigde ze niet terug te geven tenzij… Ze durfde het aan niemand te vertellen tot onze studiebegeleidster er lucht van kreeg. Die studiebegeleidster was een bekend kreng maar dit heeft ze glansrijk opgelost. Sindsdien kon ze niet meer bij ons stuk.

Tenslotte dit: ondanks, of misschien wel dankzij, de wrede geschiedenis zijn de Russische vrouwen, die naast hun liefdesleven ook altijd hard hebben moeten werken voor de kost, meestal niet kapot te krijgen. Hulde aan de Russische vrouw!