Het plein is de plek waar het volk haar stem laat horen

Het plein is zowel nu als vroeger een plek waar het volk haar stem laat horen. Toch was de manier waarop men het plein in de oudheid gebruikte anders dan vandaag de dag.

"Als de democratie de bestuursvorm van het volk is, dan is het plein het spreekgestoelte van het volk," zegt Van Dijk. "We hebben nergens anders een betere openbare verzamelplaats voor het volk. Door de eeuwen heen is het plein altijd de plek geweest waar het volk van zich liet horen."

Van Dijk geeft een aantal voorbeelden van bekende pleinen: "De Guillotine stond in Parijs op de Place de la Concorde, we kennen het plein van de Hemelse vrede, het Tahirplein in Caïro en natuurlijk de Dam." De oorsprong van het plein als spreekgestoelte van het volk ligt echter veel verder terug in de geschiedenis. De oude Grieken gebruikten het plein al om samen te komen en te stemmen over voorstellen.

Agora (plein)

"In de schoolboeken wordt vaak verteld dat we een voortzetting hebben door de eeuwen van de democratie die in het oude Griekenland is ontstaan. Die democratie leek ook wel op wat we nu doen, maar het was iets heel anders. Het plein daarentegen is wel iets wat in die vroege oudheid is ontstaan. Dan heb je het over de 'agora' in het oude Athene. Daar werden de vergaderingen van het volk ook gehouden," zegt Van Dijk.

Van Dijk geeft aan dat er wel een verschil zit in wat we vandaag de dag op het plein doen, en waarom mensen in het oude Athene bij elkaar kwamen. "Het grote verschil is dat de mensen in het oude Athene bij elkaar kwamen om daadwerkelijk te stemmen over voorstellen."

"Daarbij moeten we wel melden dat vrouwen, vreemdelingen en slaven daarvan waren uitgesloten. Maar van de rest van de Atheense burgers mocht iedereen naar die grote volksvergadering komen en wetsvoorstellen doen."

Directe democratie

Hoewel onze democratie dus zeker niet direct is overgenomen van de Grieken, zijn er wel vormen van directe democratie die ook vandaag de dag weer opspelen. In 2018 kwam het rapport 'Hoge Drempels, Lage Dijken' met een aantal adviezen om onze democratie toekomstbestendig te maken. Daarin werd aanbevolen na te denken over een correctief bindend referendum of een gekozen formateur. Beiden een vorm van directe democratie.

Verkiezingen niet heilig

Van Dijk vindt dat we ook een andere les kunnen leren van de Grieken in het oude Athene. "De verkiezingen zijn niet heilig. In het oude Athene kwamen duizenden mensen samen op het plein om wetsvoorstellen te doen, maar dat was niet heel efficiënt. Daarom werd een raad van 500 geloot, die deze voorstellen kon evalueren."

Juist dat loten vindt Van Dijk interessant. Van Dijk doet een pleidooi om voor dergelijke vormen, zoals loting, meer ruimte te geven binnen onze democratie en ons niet blind te staren om die heilige verkiezingen.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.