Mark Rutte vs. oud-premier Drees: 'Twee hoeraatjes voor Drees'

Macht en tegenmacht

Macht en tegenmacht, dat is wat we in Den Haag nodig hebben volgens Pieter Omtzigt en Mark Rutte zegt dat hij al ''een nieuwe bestuurscultuur'' in petto heeft. Maar die hadden we lang geleden al! Driekwart eeuw geleden hield premier Willem Drees strikt de hand aan de scheiding van de macht van de regering en de tegenmacht van het parlement. De fractievoorzitters van de PvdA, jonkheer Marinus van der Goes van Naters en Jaap Burger, klaagden achteraf steen en been dat er nooit, nooit, nooit contact was met de minister-president die nota bene een partijgenoot was. Maar Drees hield onbewogen staande: ieder zijn meug, de regering regeert, het parlement controleert en debatteert. Macht en tegenmacht.

Tien jaar premierschap

Deze week verscheen een nieuwe biografie van Willem Drees – proficiat, Jelle Gaemers! – met daarin opnieuw de beroemde anekdote over die twee meisjes die de premier elke dag op weg naar school tegenkwamen als hij naar zijn departement wandelde. En die op een dag verschrikt uitriepen: ''We komen te laat! Drees is al hier!'' Zo stipt was hij, je kon de klok op hem gelijk zetten.

Is er in Den Haag sindsdien veel veranderd? Zoals Drees iedere dag van zijn huis aan de Beeklaan 502 naar zijn departement van Algemene Zaken kuierde, toen gevestigd aan Plein 1813, (tweemaal daags want Drees at graag tussen de middag thuis), zo fietst zijn verre opvolger Mark Rutte dagelijks naar het departement, nu in het Torentje aan het Binnenhof. En ook Rutte is een man van vaste gewoonten. Buiten de deur steeds fondue bestellen, steeds met vakantie naar de Bodensee of naar steeds hetzelfde vakantiehuisje bij hetzelfde Veluwse dorp. En ook kunnen ze nu allebei bogen op tien jaar onafgebroken premierschap.

Drees vs. Rutte

Ik heb Drees in de voorkamer van dat huis aan de Beeklaan vele malen gesproken. Hij was al bijna 100, maar kon erg gepikeerd reageren op kritiek van vroegere partijgenoten, die hij als onjuist en onrechtvaardig ervoer. Dan hief hij zijn armen in wanhoop: hoe kwamen ze erbij! En hij kon de kritiek altijd weerleggen want hij had, anders dan Rutte, een uitstekend en actief geheugen.

Drees had een diep respect voor de volksvertegenwoordiging waarvan hij als jong stenograaf de debatten had verslagen. Dat uitte zich in erkenning van de eigen verantwoordelijkheid van parlement en regering, en die uitte zich weer in minimaal contact van de premier met de PvdA-fractie. Kom daar bij Rutte eens om! Iedere maandagochtend scholen de premier en de vicepremiers met de fractieleiders van de coalitiepartijen in het Torentje samen om de klokken gelijk te zetten.

Gekonkelfoes

Gekonkelfoes dat Drees een gruwel zou zijn geweest. Hij wilde wel over beleidskwesties overleggen met individuele Kamerleden, maar niet met fractievoorzitters die het algemene beleid moesten beoordelen. Begrijpelijk dat hen dat dwars zat, want ze wisten maar al te goed dat de katholieke politici natuurlijk wel bij elkaar op schoot zaten. Maar Drees hield voet bij stuk: ieder zijn meug, macht en tegenmacht.

Is Nederland in politiek opzicht sinds Drees ten goede veranderd? Ik denk het niet. Het konkelfoezen en bij elkaar op schoot zitten werd algemeen gangbaar. Met de schrijver E.M. Forster en diens twee hoeraatjes voor de democratie, omdat drie al te hoogwaardig zou zijn, vraag ik twee hoeraatjes voor Drees' macht en tegenmacht.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter